Metro

2. Gezondheidszorg: Jongeren naar het beroep van verpleegkundige loodsen, Metro 29 mei 2008 BuG 96

1. De uitdagingen van vandaag én morgen het hoofd bieden, Metro 28 mei 2008
2. Jongeren naar het beroep van verpleegkundige loodsen, Metro 29 mei 2008
3. Aantrekkelijke salarissen en andere voordelen, Metro 30 mei 2008

Foto Metro

Ons land heeft een tekort aan verplegers en verpleegsters. Dat is een reeds lang bekend verhaal, en de jongeren zijn weinig geneigd studies aan te vatten die tot dat beroep leiden. Het vak gaat duidelijk gebukt onder een negatief image, ondanks de vele verrijkende facetten ervan, en ondanks het feit dat bijvoorbeeld de ziekenhuizen talrijke initiatieven ontplooien om jongeren aan te trekken. Zij reorganiseren ook hun werking, met het oog op een betere zorgverlening en om hun personeel meer verantwoordelijkheid te geven. Metro bracht HR-verantwoordelijken van vier universitaire ziekenhuizen en vertegenwoordigers van twee bedrijven voor werving en selectie die gespecialiseerd zijn in deze sector samen rond de tafel.

"Wij hebben heel wat werk voor de boeg om ons image en de perceptie van de jobs die wij bieden te verbeteren. Voor velen is en blijft een verpleegster nu eenmaal een verpleegster, ondanks de ontwikkelingen in het vak", meent Marianne Vael, personeelsdirectrice van het universitaire ziekenhuis van Leuven. "In het secundair onderwijs, op een leeftijd waar de jongeren een richting moeten kiezen, moeten wij duidelijk kunnen uitleggen wat de jobs in de sector van de gezondheidszorg inhouden. We moeten ons ontdoen van de clichés!", voegt ze daaraan toe. Het universitaire ziekenhuis van Leuven voert, net zoals veel andere ziekenhuizen, diverse campagnes bij de jongeren, en zou hier de vruchten van beginnen te plukken. "Het is onze taak om deel te nemen aan projecten om de jongeren enthousiast te maken en aan te trekken", stelt Hildegard Hermans, personeelsdirectrice van het universitaire ziekenhuis van Antwerpen. "Ik denk daarbij aan het project 'dream job', dat een honderdtal studenten de kans bood in het ziekenhuis van Antwerpen een demonstratie bij te verzorging van de patiënt". Pascale Vanrillaer, Operational Manager bij Express Medical, trekt het debat open en wijst op de nood aan een analyse van de inhoud van de opleidingen, zowel op het niveau van de classificatie als op dat van de geschiktheid met het oog op de betrokken functies. "In België zijn er hopen opleidingen die toegang bieden tot de functie van ziekenverzorger. Een duidelijkere en transparantere structuur zou leiden tot een meer doelmatige positionering van deze functie". Volgens mevrouw Vanrillaer moet het image van het beroep van verpleegkundige op het niveau van de hele maatschappij aangepakt worden, in de eerste plaats bij de jongeren van minder dan 18 jaar. "Het is een fascinerend beroep, zowel op wetenschappelijk als op relationeel-menselijk vlak. Er is echter een aspect waar we te vaak aan voorbijgaan: de ouders. Zij hebben een grote invloed op de studiekeuze van hun kinderen en uit een onderzoek blijkt dat zo'n 80% van de ouders hun kinderen afraadt om het beroep van verpleegkundige te kiezen! Hoewel we ons dus enerzijds moeten richten op de jongeren zelf en hen het interessante van dit beroep moeten duidelijk maken, moeten we ook op het vlak van de brede maatschappij het positieve image van het beroep versterken. Er wordt te vaak over gepraat in negatieve termen".

Te weinig studenten

Jacques Loontjens, General Manager bij Pharma Support, heeft bewondering voor de inspanningen van de ziekenhuizen om het beroep van verpleegkundige aantrekkelijker te maken. Op basis van de cijfers wijst hij echter op de omvang van het probleem, dat volgens hem niet opgelost zal raken door deze initiatieven. "Sinds 2005-2006 is het aantal studenten verpleegkunde met 7% gedaald. In Vlaanderen is de daling voornamelijk gesitueerd bij de verpleegsters A2, zo'n 14%, terwijl het aantal eerstejaarsstudenten A2 goed is voor 40% van het totale aantal eerstejaarsstudenten. Voor heel België is het aantal verpleegkundestudenten de afgelopen twee jaar licht toegenomen. In het Franstalige gedeelte van het land bedraagt de stijging 12%, maar de instellingen krijgen veel Franse studenten over de vloer". Dit gebrek aan interesse voor de verpleegkundestudies heeft natuurlijk zijn weerslag op de openstaande betrekkingen. Jacques Loontjens verwijst naar cijfers die in januari bekendgemaakt werden door de Vlaamse minister van Gezondheid, Frank Vandenbroucke: "In december 2007 waren er 903 vacante betrekkingen voor verpleegkundigen in Vlaanderen, wat 16% meer is dan een jaar geleden", legt hij uit. Zoals de minister aangeeft, houdt het acute kwantitatieve tekort aan beschikbare werkkrachten aan, ondanks de uiteenlopende initiatieven om de instroom naar het beroep te stimuleren.

Het beroep herdefiniëren

Om het beroep aantrekkelijker te maken, zijn de ziekenhuizen al lang geleden begonnen hun structuren, hun werking en de plaats van alle betrokkenen in de zorgverlening te herdenken. "We moeten ons durven afvragen of de zorgprofessionals op de juiste wijze tewerkgesteld zijn in onze instellingen", stelt Filip Demeyere, directeur van de afdeling verpleegzorg van het universitair ziekenhuis van Gent. Hij pleit voor een herdefiniëring van de functies van het verplegend personeel en andere personeelcategorieën binnen de sector. "Het is niet normaal dat het verplegend personeel slechts 45% van zijn tijd bezig is met de patiënten zelf. Wij hebben deze werknemers opgeleid om de patiënten bij ' te staan. We moeten dus onderzoeken hoe we meer tijd kunnen vrijmaken, zodat de verpleegkundigen zich meer met hun patiënten kunnen bezighouden". Filip Demeyere citeert het voorbeeld van de operatiekamers, waarvoor de ziekenhuizen nog moeilijk personeel vinden. "Moet iemand deel uitmaken van het verplegend personeel om hier te kunnen werken? Nee, want de interactie met de patiënt is zeer beperkt. Je zou je dus kunnen beperken tot andere, meer technische profielen voor de operatiekamer. Ik ben dan ook voorstander van een herdenking en heroriëntering van deze functies in onze ziekenhuizen. Wat dat betreft ligt de bal nu in het kamp van de sector en onze instellingen". Zij moeten de organisatie van de zorgverlening in al haar facetten herbekijken, de verschillende functies herdefiniëren en vastleggen welke vaardigheden vereist zijn voor de verschillende opdrachten. De wetgever zou daarbij kunnen helpen door het monopolie van het verplegend personeel voor bepaalde taken te doorbreken, menen onze gesprekspartners.

Buitenlandse verpleegkundigen? Niet de ideale oplossing

Om te verhelpen aan het tekort aan verpleegkundigen in België proberen diverse ziekenhuizen sinds enkele jaren buitenlands personeel aan te trekken, bijvoorbeeld uit Polen of Roemenië. Het is een initiatief dat geen unanieme bijval oogst bij de deelnemers aan ons debat. Raf Vandenbussche (UZ Brussel): "De culturele kloof blijft erg groot, en het is een evolutie waar wij niet echt achter staan. Het is ook geen remedie tegen het personeelstekort, omdat het vaak gaat om een tijdelijk verblijf dat aanzienlijke investeringen vergt". Zijn collega Hildegard Hermans (UZ Antwerpen), valt hem bij: "Drie jaar geleden hebben wij een onthaalproject opgezet voor acht Poolse verpleegsters voor een of anderhalf jaar. Het project is positief verlopen in de zin dat deze verpleegsters zeer goed werk hebben geleverd en zij heel wat hebben bijgeleerd. Probleem was echter dat we enorme bedragen hebben moeten uitgeven voor de taalopleidingen. Voor zo'n korte termijn is dat een investering die niet echt loont". "Ik geloof niet in een massale rekrutering van buitenlands personeel. Het beroep van verpleegkundige is en blijft een beroep waarin je contact hebt met de patiënt in de meest intieme momenten van zijn bestaan: wanneer hij ziek is. Ik denk dat dit menselijke contact van essentieel belang blijft, en om dat te kunnen waarborgen is een goede communicatie van doorslaggevend belang", voegt Marianne Vael (UZ Leuven) hieraan toe.

Ingrijpen op korte en lange termijn

Voor Raf Vandenbussche, directeur human resources en communicatie bij het Universitair Ziekenhuis (UZ) van Brussel, liggen de uitdagingen waar de ziekenhuizen — en eigenlijk de hele sector van de gezondheidszorg — mee geconfronteerd worden op zowel korte als lange termijn. "Op korte termijn moeten we interessante carrières kunnen aanbieden, niet vanuit een te bekrompen standpunt, maar door bredere perspectieven te bieden op het vlak van de samenwerking en het gebruik van de technologie. Alleen zo zullen we jongeren kunnen aantrekken die aanvankelijk er niet aan dachten om in onze sector aan de slag te gaan", stelt hij. "Op langere termijn is de vraag van de 'branding' en het image van de sector van groot belang. Er is een ontoereikende instroom van jongeren na hun secundaire cyclus, en dat is duidelijk een demografisch probleem".