BuG 321 – Bericht uit het Gewisse – 23 april 2016
   
BuG 321 on-line                              Printversie (31p)

Trekken Duitsers de kar bij Herinneren en Gedenken?
Het bevrijdingsfeest 1945-2016 in Wuppertal zet de toon


Herdenking en Bevrijdingsfeest Wuppertal 2016   Toespraak Zwarte Hand

Inhoud

  1. Herinneren en Gedenken in naam van wie niet meer is
  2. Nationale Herdenking politieke gevangenen
  3. De Verbroedering der vriendenkringen is niet meer
  4. De Ronde Tafel van de Vriendenkringen
  5. De koffietafel voor de overledenen
  6. Struikelstenen - Stolpersteine voor de Kinderen van Izieu
  7. En de acht kinderen van Izieu die in Antwerpen woonden?
  8. Struikelstenen voor Schaarbeekse slachtoffers van de nazis?
  9. Een Struikelsteen voor Jan De Ridder, agent in Deurne
10. Köthen (Anhalt)
11. Dora-Mittelbau
12. Blankenburg
13. De 71ste verjaardag van de bevrijding van Wuppertal
14. Vliegende start met het Rode Leger
15. Burgemeester Andreas Mucke van Wuppertal: Herinneren eist Handelen
16. Toespraak van de woordvoerster van de VVN-BdA
17. Toespraak namens de Zwarte Hand
18. Inhuldiging gedenkplaat Rita und Izchot Gerszt
19. Stadverkenning: Gevangenis Bendahl en het Landsgericht
20. Tentoonstellen en Gedenken in Bochum
21. Trekken Duitsers de kar van de Herinnering en het Gedenken
22. De ene grote stad is de andere niet: Wuppertal en Antwerpen
23. De Schwebebahn, de 'Hangtram'
24. Bismarck op de Geschwister Scholl-Platz
25. Neanderthal
26. Over en van De Zwarte Hand

BuG 321

1. Herinneren en Gedenken in naam van wie niet meer is - Boven

Herinneren en gedenken van de slachtoffers van het nationaal-socialisme in België is soms een heikele zaak. De overlevenden overlijden, familie en nageslacht proberen het vaandel hoog te houden, degenen die niet van de kampen en gevangenissen terugkwamen hebben niet alleen de leegte nagelaten geen nageslacht te hebben, zij hebben ook geen rechtstreekse familie om hen te gedenken. De vriendenkringen van de diverse kampen en gevangenissen zoeken naar een nieuwe dynamiek, een digitale presentatie, een behoud van de zichtbare herinnering en een gedenken dat ook de jongere generaties aanspreekt en kan boeien. Inpikken op de dynamiek die in Duitsland alsmaar sterker wordt kan ook hier lucht geven aan de gedachten en initiatieven.

2. Nationale Herdenking politieke gevangenen - Boven

Eerste afspraak is zeker de Nationale Herdenking van alle politieke gevangenen, gegijzelden en geëxecuteerden op 29 mei 2016 om 10u15 in het Ereperk der Gefusilleerden, Kolonel Bourgstraat te Schaarbeek (voormalige Nationale Schietbaan), zie Uitnodiging Herdenking - Invitation commémoration, in aanwezigheid van Koning Filip.

3. De Verbroedering der vriendenkringen is niet meer - Boven

"De overkoepelende vereniging van de vriendenkringen heeft zich eind 2015 ontbonden."Wij brengen ter kennis dat de verbroedering der vriendenkringen der Nazi concentratiekampen en gevangenissen eind december 2015 is ontbonden", zo staat in nr. 1 van 2016 van l'Effort-Kracht, het orgaan van de CNPPA-NCPGR (Nationale Confederatie van Politieke Gevangenen en Rechthebbenden van België vzw). Gezien het dalend aantal leden leek het opportuun "om de Politieke Gevangen en de Rechthebbenden van die vereniging onder te brengen in de schoot van de NCPGR". Men kan zich hier abonneren op het tijdschrift.
 
4. De Ronde Tafel van de Vriendenkringen - Boven
 
Een beetje gelijklopend met dit opgaan van de verbroedering in de NCPGR is een eerste ronde Tafel van de Vriendenkringen samengekomen op 9 februari 2016 in Antwerpen om na te gaan hoe de toekomst van de vriendenkringen kan verzekerd, en wat hierbij het tijdschrift Nooit Meer, Plus Jamais en een aanwezigheid op het internet zou kunnen betekenen. Op 9 juli 2016 wordt opnieuw samengekomen om zich over ingebrachte voorstellen te beraden. Abonneren op het tijdschrift, Nooit meer, Plus jamais, initieel en vooralsnog een initiatief van de vriendenkring Buchenwald.
 
5. De koffietafel voor de overledenen - Boven
 
De jaarlijkse samenkomsten voor de vermoorden en overledenen onder het nationaalsocialisme vinden elk jaar plaats met een maaltijd waaraan de leden van de vriendenkringen deelnemen. Leden, maar ook sympathisanten en vrienden zijn welkom. Zo gaat op 24 april 2016 het etentje door van de Vriendenkring Dora, op 29 april dat van Gross-Rosen, op 30 april dat van Blankenburg en op 28 mei dat van Esterwegen. Zoals een overlevende het enigszins filosofisch uitdrukte, het is een samenkomen rond een tafel om de pijn en het lijden gezamenlijk in herinnering te brengen en er de moed en overtuiging uit te putten om ermee verder te leven, iets wat met een koffietafel bij elk overlijden ook gebeurt.

6. Struikelstenen - Stolpersteine voor de Kinderen van Izieu - Boven

De plaatsing van Struikelstenen, Stolpersteine, in het Frans wat ongelukkig vertaald als Pavés de Mémoire, kent een boost in Brussel en Luik door de plaatsing van 5 stenen voor Kinderen van Izieu waarvan er 2 woonachtig waren in Brussel, en 3 in Luik, zie uitgebreid programma Brussel/Luik. Over de plaatsing van Stolpersteine voor de 8 kinderen die van Antwerpen naar Izieu reisden voor een veilig onderkomen, en in een razzia met alle andere kinderen in Auschwitz ter dood werden gebracht, is er geen enkele informatie. Nochtans gebeurde de plaatsing en inhuldiging van de 4 stenen met steun van de Franse ambassade en de Franse vertegenwoordiger in de Benelux, zie Uitnodiging plaatsing Struikelstenen.

7. En de acht kinderen van Izieu die in Antwerpen woonden? - Boven

Deze 8 stenen, die al gereedgemaakt zijn door Gunter Demnig voegen zich bij 14 anderen waarvoor de plaatsing nog op de goedkeuring wacht van Burgemeester de Wever. Maar na de weigering door Patrick Janssens in een vorige legislatuur duurt deze weigering, ook onder de nieuwe bewindvoerders, nu al meer dan drie jaar. Voor meer achtergrondinfo, zie het Artikel op de site van de AMS.
  

Op de kaart klikken voor een vergroting waarop alle namen en transit
plaatsen leesbaar worden, ondermeer die van de Brusselse (2), Luikse(2)
en Antwerpse kinderen die naar het veiliger oord Izieu zijn afgereisd.
Opname uit het museum van Izieu. De kaart sluiten om terug te keren.

Ziehier het Programma voor de plaatsing van 21 april 2016 (nl), de uitnodiging (fr, nl) en het verslag van
RTL, "Men stapt niet over stenen, men struikelt erover", 7 sur 7, Bruzz (Brusselnieuws), Mrax en bx1.

8. Struikelstenen voor Schaarbeekse slachtoffers van het nationaal-socialisme? - Boven

Toespraak van Michel De Herd, 8ste Schepen Schaarbeek:

"Il faut tirer les leçons du passé : nous devons avoir le courage de nous rappeler qu’une idéologie peut transformer, à force de manipulation, des Hommes en loups ou en monstres capables de torturer, de déporter, de tuer, de nier la qualité de l’Homme à leur prochain. Si cela a été possible hier, il faut se battre pour que cela ne soit plus possible demain."

Misschien kan je zelf eens enkele stenen promoten voor gedeporteerden uit Schaarbeek die niet terug gekomen zijn in samenspraak met hun families, zo sprak ik de schepen nog aan. Want de Struikelstenen bestaan voor alle slachtoffers van het nationaalsocialisme, de politieke gevangen, gedeporteerden, geëxecuteerden, gijzelaars, nabestaanden van wie de man, vader, broer, zus, kind niet is teruggekeerd, joden, Roma, Sinti, homosexuelen, psychiatrische patiënten, gehandicapten, zieken en bejaarden die ge-euthanaseerd werden, dwangarbeiders, krijgsgevangen militairen, elkeen die door de nazi's als 'asocialen' en 'onaangepasten' werden beschouwd, daklozen of personen zonder vaste verblijfplaats, kunstenaars die als 'ontaard' werden beschouwd, en alle andere slachtoffers.

In Duitsland woedt momenteel een debat of de 'nazi-aanduidingen', zelfs tussen aanhalingstekens, op de Struikelstenen mogen geplaatst, zeker als familieleden daar bv niet mee akkoord gaan. Bij de plaatsing van een Struikelsteen voor een "asiociaal" in Berlijn belooft er enige discussier te ontstaan. Ook voor joden wordt geen aanduiding gegeven dat het om ee 'jood' gaat, waarom dan deze aanduiding voor andere slachtoffer'categorieën', zeker als ze aangeduid worden met nazi-terminologie. en moeten dan 'weerstanders' niet aangeduid worden met 'terrorist'? Of is het niet beter om geen aanduiding te geven van de 'aard' of reden van slachtofferschap, maar wel om wie het gaat, de datum van aanhouding/wegvoering en van plaats en datum zijn eventueel overlijden. Wordt vervolgd.

De Vereniging voor de Herinnering aan de Shoah neemt in samenwerking met Gunter Demnig (Stolpersteine) de plaatsing op van de Struikelstenen, ook al is in Mol en Sint-Truiden een steen geplaatst in rechtstreekse samenwerking met Gunter Demnig.

9. Een Struikelsteen voor Jan De Ridder, agent van Deurne - Boven

Een van de Struikelstenen die op plaatsing wachten is deze voor de agent van Deurne Jan De Ridder die samen met 37 anderen de deportatie niet overleefde. Met 78 werden zij aangehouden, 45 werden gedeporteerd, slechts 8 overleefden hun deportatie. Jan De Ridder lag aan de basis van de  levensreddende actie voor een aantal joodse kinderen.In de nacht van 28 op 29 augustus 42 was hij in burgerkledij Cine Plazza in Deurne is binnengegaan, waar de Joden waren samengedreven; hij haalde er onder de ogen van zijn collega’s enkele kinderen weg. Onder hen Bob Mendes en diens broer. De nicht van Jan De Ridder wachten nog op de plaatsing van een Struikelsteen die hierom reeds meer dan een half jaar geleden schriftelijk bij Bart De Wever om verzocht.

Hugo Mertens, voorzitter van de Vriendenkring Gross Rosen wiens vader ook in een concentratiekamp overleed, heeft de vraag van Jan De Ridders nicht schriftelijk ondersteund, alsmede de vertegenwoordigers van de Vriendenkringen van Dora en Buchenwald. Wanneer zal Antwerpen de plaatsing van Struikelstenen groen licht geven. Zij zijn de enige stad, naast München, die weigert toelating te geven voor het plaatsen van Stolperstenen, zie Overzicht steden met Struikelstenen in wikipedia.
 
10. Köthen (Anhalt) - Boven

Een vierdaagse in Duitsland heeft me weer heel wat wijsheid bijgebracht. Vooreerst de confrontatie met m'n roots. Pas enkele maanden geleden heb ik zekerheid gekregen dat m'n grootvader Duitser was, hij was zoon van een Duitse emigrant en uurwerkmaker die van Köthen naar Brussel kwam in 1876. In 1903 nam m'n grootvader als 19-jarige bij eenvoudige verklaring de Belgische nationaliteit aan. Elf jaar later was hij als Belgische militair 5 jaar krijgsgevangene in Alten Grabow en kwam pas terug naar Brussel in 1919, een jaar nadat z'n vader daar overleden was. Het geboortehuis van m'n Duitse voorvader is nu een Brauhaus met overnachtingsmogelijkheid in de Lachsfang nr. 2.
   

Lachsfang 2 is het derde kleine huis aan de rechterkant.

   
11. Dora-Mittelbau  - Boven

Onderweg naar Köthen werd even langsgegaan in Dora-Mittelbau om na te gaan of een digitale kopie van het 'Dodenboek' ter beschikking was en de lezing van Prof. Christoph A. Rass en Sebastian Bondzio over het dodenboek van Dora-Mittelbau. En of er specifieke documentatie aanwezig was over de 16 Zwarte Handers die er gevangen waren. En wie de gedenksteen in Ellrich, 'namens de stad Leuven' er heeft opgericht? Het dodenboek staat on-line op het Fotoarchif Dora.
  

 


Op 5 meter van de wegwijzer naar Dora-Mittelbau, deze gedenkplaat.

  
In de ontvangsthal van het museum zagen we ook een affiche over de dodenmarchen in de Harz:"Zwischen Harz und Heide. Todesmärsche und Räumungstransporte im April 1945" Ook duizenden Belgen moesten deze beproeving doorstaan waarin velen de dood vonden. Een tentoonstelling in Gardelegen, een van de dramatische onknopings- en dodenpunten in de dodenmarchen, werd er aangekondigd, zie ook een persbericht in Volksstimme van 26/01/2016.
  

Te laat echter om er nog langs te gaan, wat de vraag deed/doet stellen of het niet nuttig zou zijn een Herdenkingscentrum te hebben een permanent overzicht bijhoudt van nationale en internationale herdenkingen en herinneringsmomenten.

Over de Zwarte Hand was niets specifieks bekend in Dora Mittelbau. Dat het boek van Brigitte D'hainaut en Christine Somerhausen op het internet gepubliceerd was zorgde wel voor enige verwondering. Want dat is het best gedocumenteerde over Belgen in Dora Mittelbau..

Een van de weinige herinneringsmonumenten in Ellrich,
"gestifted durch die Stadt Leuven-Belgien", maar door wie?

Ook hier zou kunnen nagegaan hoe Belgen herinnerd worden in de diverse musea en herdenkingsplaatsen in Duitsland, in andere landen en België, en waar onderzoek gedaan is, gebeurt of zal opgezet worden naar Belgen die gevangen zaten. Een centralisering van deze informatie kan/zal toelaten voor familieleden, kennissen en geïnteresseerden kennis te verwerven over alles wat over hun dierbaren te weten is en hoe aan hen herinnerd wordt.

12. Blankenburg - Boven

Na een (niet voorziene) doorsteek in de Harz Blankenburg aangedaan om te zien of er een verwijzing was naar het werkkamp dat er tegen het einde van de oorlog actief was en de dodenmarchen die er gepasseerd zijn. Na drie doorkruisingen van het stadje geen enkele aanwijzing gevonden.De Herdenkingsmonumenten staan er, maar een onvoorbereide bezoeker zal ze niet vinden wegen totale afwezigheid van aanduidingen.
 
13. De 71ste verjaardag van de bevrijding Wuppertal - Boven
 
De volgende statie was Wuppertal. Het Denkmal Wuppertal en de Verenigingen voor de herinnering aan de misdaden van het nationaalsocialisme hadden de Zwarte Hand uitgenodigd om aanwezig te zijn op de herdenking van de bevrijding van Wuppertal 71 jaar geleden. Van de 111 gevangen genomen Zwarte Handleden werden er 109 gedeporteerd en zij zaten allemaal gevangen in Bendhal, de gevangenis van Wuppertal. Het eerste zwarte Handlid dat de deportatie niet zou overleven stierf in de Wuppertaalse gevangenis, Jozef Albert Peeters, een gezonde jongeman van 31 jaar, cavalerist. Na hem zouden nog 72 Zwarte Hand leden de dood vinden in gevangenissen en concentratiekampen.  De Zwarte Handleden en alle andere Wuppertalers en wie er gevangen zaten en de oorlog niet overleefden zijn opgenomen bij de 3.500 die Wuppertal als slachtoffers van het nazisme herdenkt.
  

 
Klik op het rechterbeeld voor een vergroting met enkele namen van Zwarte Handleden
  

14. Vliegende start met het Rode Leger - Boven

Het bevrijdingsfeest nam een vliegende start met de groep Kalinka, een Duits-Russische vriendschapsvereniging met een frisse evocatie en hulde aan het Rode leger, die ook elk jaar te zien is op de 9 mei Herdenking van het einde van de oorlog in Berlijn in het Treptow-park.

Het was het eerste deel van een programma met diverse sprekers, zie programma herdenking Wuppertal 2016. Voor een korte impressie van deze dansgroep op Youtube, zie Kalinka
 
15. Burgemeester Andreas Mucke van Wuppertal: Herinneren eist Handelen - Boven
 
En dan nam de burgemeester van Wuppertal, een stad bijna zo groot als Antwerpen, het woord. Voor de voorbereidende notities van burgemeester zie Notities Andreas Mucke:

  
"Und die Erinnerung daran zeigt auch, dass sich aus unserer Geschichte eine besondere Verpflichtung ergibt! Nämlich die Verpflichtung, dass von deutschem Boden nie wieder Krieg ausgehen darf, und dass wir alle uns aktiv für Frieden, Freiheit und Gerechtigkeit einsetzen müssen.

"Erinnern heißt handeln!". Dazu gehört ganz aktuell auch, dass wir diejenigen aufnehmen, die heute auf der Flucht vor Krieg und politischer Verfolgung zu uns kommen. Es ist gut, dass sich in Wuppertal so viele Bürgerinnen und Bürger, für ein tolerantes, friedliches und respektvolles Zusammenleben einsetzen und sich für Verständigung und Aussöhnung engagieren."
 

16. Toespraak van de woordvoerster van de VVN-BdA (Vereinigung der Verfolgten des Naziregimes – Bund der Antifaschistinnen und Antifaschisten): "Erinneren heist handeln".

Of hoe een burgemeester en de antifascistische vereniging op één lijn zitten, en de burgemeester oproept om diegenen op te nemen die nu op de vlucht zijn voor oorlog en politieke vervolging.

In een andere toespraak werd de burgemeester opgeroepen om de vrijstaande plaatsen in de vluchtelingenopvang, dus vaste opvangplaatsen, geen noodopvang, aan te bieden aan contingenten vluchtelingen die nu in Griekenland of Macedonie vastzitten.

17. Toespraak namens de Zwarte Hand - Boven

Toespraak Zwarte Hand in het Duits (Korte versie)
Toespraak Zwarte Hand in het Nederlands (Uitgebreid)

Op uitnodiging van de organisatie om een korte rede te houden vroeg de Zwarte Hand om deze taak waar te nemen. Het was een gelegenheid om de Zwarte Hand kort te situeren en de lijdensweg te reconstrueren die de Zwarte Handleden hebben gegaan. Alle getuigenissen over de gevangenschap in Wuppertal werden samengebracht en mede in de toespraak verwerkt, en in verkorte versie in het Duits vertaald. Hierbij de uitgebreide tekst, met inbreng van enkele van de indringende en soms geanimeerde gouachen van de hand van Koen Huybreghts uit de aangrijpende docufilm van Bert Helsen, Corbeel, Mitkommen die op 30/08/2015 op de VRT (Lichtpunt) werd uitgezonden.

De toespraak in Wuppertal werd mede naar voor gebracht door Paul Vivijs, zoon van Louis Vivijs die de oorlog overleefde, ook het bombardement van de Amerikanen op de Boelcke kazerne, de dag voor de bevrijding.

Toespraak in het Nederlands (met gouaches van Koen Huybreghts). Toespraak in het Duits.

En dan was er de bloemenhulde aan het Gedenkmonument en de Gedenkplaat met de 3.500 namen.

Daarna was er het feestprogramma met veel muziek en ook het lied Börgermoor waarvan een strofe en een kort sfeerbeeld van de viering.

18. Inhuldiging gedenkplaat Rita und Izchot Gerszt - Boven

Als bewoners van Wuppertal, communisten in verzet tegen het nationaalsocialisme hebben zij gevangenschap moeten ondergaan. In 1939 verhuisde Rita Gerszt naar Brussel, maar na de inval van de Duitsers werd zij verraden door een nicht. Zij werd gevangen genomen, haar dochtertje Stephanie kon ontsnappen en overleefde de oorlog. Rita Gerszt werd naar Ravensbruck gevoerd en later op enkele km van Köthen, in Bernsburg, één van de 6 'Euthanasie' vergasssingscentra, om het leven gebracht. Izchot Gerszt werd in 1940 als jood herkend en opgepakt. Iin 1945 zou hij op 13/01/1945 in Auschwitz overlijden of op een dodenmarsch neergeschoten worden, enkele dagen voor de bevrijding door het Rode Leger.

  

Op het rechterbeeld klikken om de teksten te kunnen lezen, sluiten om terug te keren

Stephanie leeft in Amerika, haar nicht die in Toulon woont was met haar zoon en z'n gezin aanwezig bij de inhuldiging van de gedenkplaat.

Schoondochter van Stephanie, haar nicht en Stephan Stracke
 

Lutgarde en Paul Vivijs van de Zwarte Hand waren aandachtige toehoorders
  
 
  Lied 1                   Lied 2               Lied 3

Roswitha Dasch und Katharina Müther brachten 3 Jiddische liederen die langs youtube (zie linken hierboven) kunnen beluisterd worden. Elk lied wordt kort ingeleid door de zangeres.

19. Stadverkenning: Gevangenis Bendahl en het Landsgericht - Boven

De organisatoren van de Herdenking en het Bevrijdingsfeest in Wuppertal stonden erop de buitenlandse gasten mee te nemen naar de plaats waar ooit de Bendahlgevangenis stond, en nu Mediamarkt verrezen is. Meteen werd een inofficieel gedenkbord ingehuldigd.

 

 

 

Het landsgericht en de 'hangtram' die de gevangenen en vooral de 16 ter
doodveroordeelden van de Zwarte Hand danig op de zenuwen gewerkt heeft (zie toespraak).

20. Tentoonstellen en Gedenken in Bochum - Boven

Op 16 juni 2016 wordt in Bochum een tentoonstelling geopend met 60 prenten en een korte biografie van gevangenen in Krümmede te Bochum, waarvan een groot deel Bochum of hun weg door de kampen en gevangenissen niet overleefd hebben. De tentoonstelling loopt vanaf 17/02/2016 en wordt opgezet door het Bochumer Zentrum für Stadsgeschichte. Alfons Zimmer, initiatiefnemer van de tentoonstelling en huidig aalmoezenier van de gevangenis in Bochum was aanwezig in Wuppertal. We waren hem ook al tegengekomen in Papenburg op het tweedaagse seminarie over Benelux gevangenen in Esterwegen. We hebben beloofd alle getuigenissen van overlevenden over Bichum bijeen te brengen en nog foto's te zoeken van gevangenen zodat hij ze kan integreren in de tentoonstelling.

21. Trekken Duitsers de kar van de Herinnering en het Gedenken - Boven

He is alsof pas nu Duitsers ten volle willen gereedkomen met hun verleden. Niet dat het een massale beweging is maar een doorzettende kern van geëngageerde burgers, historici, de VVN-BdA (Verein der Verfolgten des Naziregimes – Bund der Antifaschistinnen und Antifaschisten), burgemeesters, de stichtingen die de Gedenkstätte beheren, de monumentenzorg, de honderdduizenden bedrijven zich nu pas ten volle bekommeren om de herinnering, het gedenken en ook de beleving van de miljoenen slachtoffers onder het nationaalsocialisme. Ook nieuwe slachtoffergroepen komen sterker in beeld,zoals wie 'onaangepast' of 'asociaal was' en de honderdduizenden psychiatrische patiënten, gehandicapten, ouderen en zieken.
 
Deze laatsten komen sterk in beeld langs het uitmuntend boek van psychiater Erik Thys, Psychogenocide, Psychiatrie, kunst en massamoord onder de nazi's, Epo, 2015. Hij maakt ook de verbinding tussen de depreciatie en liquidatie van psychiatrische patienten en de Entartete, de 'ontaarde' kunst in het wereldbeeld van het nationaal-socialisme.
 
Een positief verhaal, ware het niet dat de interesse, financiering en opbouw van Gedenken en Herinnering in België inkrimpt, haar tweede of derde adem moeilijk vindt en door media en politiek verregaand genegeerd wordt. Maar moeten alle slachtoffers van het nationaalsocialisme niet evenwaardig geëerd, herdacht en herinnerd worden. Moet hier geen drastische bijkomende inspanning en financiële input en gelijktrekking gebeuren? Wie zet projecten op gang die ook de Europese middelen kunnen activeren in het kader van het programma Europa voor de burger, onderdeel Europese Gedenken. Wie wacht waarop?
 
22. De ene grote stad is de andere niet: Wuppertal en Antwerpen - Boven

Voor de oorlog bestond er een actieve kern van Wuppertaalse havenarbeiders in de georganiseerde Antwerpse bonden, waar ook Camiel Huysmans een rol speelde, zo wist een Wuppertaalse journalist te melden op het welkomstetentje in het Brauhaus voor alle buitenlandse genodigden op het bevrijdingsfeest van Wuppertal op 15 april 2016. Misschien heeft een Belgische vakbondsman of historicus nog weet van deze intensieve samenwerking en ondersteuning van de Wuppertaalse vakbond(sgevangen) voor de bezetting van België en Nederland in mei 1940.

Aan het Rathaus hangt een meterslange affiche:

De statige trappen werden die ochtend opgeluisterd met een trouw tussen een Afghaanse bruid en een Marokkaanse bruidegom met vermenging van alle culturele tradities.
  

Na het welkomstetentje was er een andere trouwceremonie, van een Wuppetaals koppel waarvan een politieagent(e), met een uitgebreide delegatie enthousiaste politiemannen op de trappen, onder spandoek: Wuppertal, waar geen plaats is voor racisme. Wuppertal is dus zowat het omgekeerde spiegelbeeld van Antwerpen.

Antwerpen en Wuppertal, twee steden van ongeveer gelijke grootte, beiden aan een stroom gelegen, de Wupper en de schelde, misschien tijd voor een vriendschapsovereenkomst die zeker Antwerpen heel wat zal kunnen bijbrengen.

23. De Schwebebahn, de 'Hangtram' zoals de gevangenen hem noemden - Boven

Tegenover de diepgelegen Antwerpse tram hangt de Wuppertaalse Schwebebaan die, zo luidt de reclame, dankzij de SPD een lang leven beschoren is.

Het is ondermeer deze "hangtram" die de Zwarte Hand gevangenen uit hun slaap hield, vooral degenen die te horen hadden gekregen dat ze de doodstraf gekregen hadden. Die werd voor 12 van hen in Lingen uitgevoerd, wat de andere Zwarte Handleden, dwz de 37 overlevenden pas na de oorlog zouden weten
  

Voor een impressie van de geluidslast van de Schwebebahn zie Faceboek-Schwebebahn

En de reactie van Bert Helsen, maker van het docuportret van Jos corbeel, hier het stukje over Wuppertal, met een Gouache van Koen Huybreghs met dezelde Schwebebahn.

24. Bismarck op de Geschwister Scholl-Platz - Boven

Hans en Sofie Scholl waren weerstandstrijders tegen het NS-regime en deelden pamfletten uit aan de Universiteit in München. Zij werden aangehouden, gevonnist en dezelfde dag nog geëxecuteerd. Voor hun pamfletten in het Nederlands, zie Die weisse Rose op npdoc.be.

Op de Geschister Scholl Platz aan de zijkant van het Jugendhaus, staat ook het impossante standbeeld van Bismarck, met een nog impossanter dame onderaan, .

Het besef, als nakomeling  van een emigrant uit de Bismarck tijd, deel te zijn van de Duitse geschiedenis, werd me op het Geschwister Scholl plein even te veel. Maar evenzeer het besef dat in Duitsland (nog steeds) de kiemen groeien van een perspectief dat minstens voor de Herinnering en het Gedenken in gans Europa een toekomst biedt, kon me verzoenen met datgene wat een mens niet kiest nl z'n afkomst.
  
25. Neanderthal - Boven

Wuppertal ligt maar op enkele kilometers van het Neandertal. Daar werden de stoffelijke resten  van 'Neandertalers' voor het eerst herkend en toegewezen aan een uitgestorven menselijke soort. Het is de Duitser 'Neander' die z'n naam heeft kunnen geven aan deze mens. Arbeiders vonden de stoffelijke resten van een menselijke soort die uitgestorven was en deze mens kreeg de naam van het dal waarin de beenderen gevonden waren, nl. Neander. Het dal was vernoemd naar de Duitse componist van stichtelijke liederen die er placht te wandelen. De Nanderthaler vertoondedie alle kenmerken van het menselijke, weliswaar met kleinere hersenen en zwaardere botten maar met werktuigen en culturele uitingen. Waarom de Neandertaler uitgestorven is en geen nageslacht heeft gehad is nog altijd niet met zekerheid vastgesteld.

In het Museum Neanderthal wordt op eigentijdse wijze de opgang en neergang van de Neandertaler geëvoceerd met vooral aandacht voor het ontstaan en evolutie van de menselijke soort die wel overleefd heeft en nu de aarde determineert. Misschien zal ooit iemand zich afvragen waarom deze menselijke soort, zoals de Neandertaler, ook niet heeft overleefd.
 
26. Over en van De Zwarte Hand - Boven
 
Toespraak in het Nederlands voor het Bevrijdingsfeest in Wuppertal - Toespraak in het Duits

Website: www.dezwartehand.be 
Facebookpagina Zwarte Hand
Facebook Denkmal-Wuppertal
Facebook Gedenkbuch Wuppertal
     
Boek Frans Maes met 57 tekeningen: Maes Frans, Het doet nog pijn, 1984
Boek Paul Vivijs: Vivijs Staf, Onder Duitse knoet, 1985
Getuigenissen in het boek van Paul Vivijs:
   Cois De Decker,
   Lucien De Geyter,
   Jozef  Cardijn,
   Julien Lahaut,
   Masart en
   Lievevrouw Julien
Boek Tjen Mampaey: Mampaey Tjen , De Zwarte Hand, 1993

Jan Hertogen, socioloog
www.getuigen.be
www.sonnenburg.be
www.npdoc.be (zie wereldoorlog 2)