BuG 141 – Bericht uit het Gewisse – 28 maart 2011  Printversie (6 blz)
 
Geen 120.000 verpleegkundigen maar 45.075 bijkomend personeel
waarvan 28.429 voor nieuwe behoeften en 16.646 voor vervanging tegen 2014

Verpleegstudenten in de Vlaamse gemeenschap:
Aantal eerstejaars verpleegstudenten op 5 jaar met 60% toegenomen.
Aantal verpleegstudenten in 2011 voor 3de jaar op rij hoogste ooit.
In vergelijking met 2010 stijgt aantal verpleegstudenten met 9,2% in 2011
1 ste jaars Gediplomeerd en Bachelor verpleegkunde pieken opnieuw

Documentatie:

Analyse van de "120.000" in BuG 132 - Geen 120.000 maar maximum 67.533 jobs
Het planbureau over toekomstige tewerkstellingsbehoeften:  (zie databases, rechts)
Npdata-plooitabel over Tewerkstellingsevolutie 1997 - 2009 zelfstandigen en loontrekkenden (+jes aanklikken)

Wordt het niet teveel voor Corneel?

Bombardement op Libië, meltdown in kernreactor 2, de bevolkingsgroei in België en nu nog 120.000 verpleegkundigen nodig tegen 2014, dat is teveel voor een mens. "Nooit meer oorlog", "kernenergie, veilige energie", "Bevolking groeit in Vlaanderen dubbel zo hard als in Wallonië" en nu weer  het fabeltje van 120.000 verpleegkundigen de komende 3 jaar, het opbod van een betere wereld, dat alleen maar onvrede, onkunde en bedrog laat zien.

120.000 verpleegkundigen, zorgkundigen of personeel tout court?

Een tekort dat groter is dan de bestaande tewerkstelling

Wie niet juist weet wat de boodschap is zaait maar verwarring over het woord of de lading. Verpleegkundige is een beroepstitel met twee toegangen: de gediplomeerd verpleegkundige na de 4de graad secundair onderwijs en bachelor verpleegkundige, na 3 jaar hoger onderwijs. In gans België zijn er zo'n 150.000 verpleegkundigen actief (wie telt beter?), neem nog aan dat daarvan 90.000 tot de Vlaamse gemeenschap behoren dan hoeft je geen wiskundige te zijn om te beseffen dat een krantentitel als 120.000 verpleegkundigen nodig tegen 2014 een lachertje is. Waar heeft men het over?

Over devaluatie van verzorgenden tot 'zorgkundige'?

Over zorgkundigen misschien, een andere omschrijving die in het de mededeling in de Cereliokranten terug te vinden is. Zorgkundige is een 'etiquet' dat op een 'verzorgende' geplakt wordt om hun autonome verzorgend beroepshandelen in te perken en hen onder het gezag van een verpleegkundige te stellen. Het draagt niets bij tot hun kwalificatie, hun kunde noch aan hun verdienste. Het is het doodgeboren kind nadat enkele jaren terug de poging door het groene kabinet Volksgezondheid om de gediplomeerde verpleegkundige te liquideren mislukte en de vervanging ervan door het intussen gecreëerde 'zorgkundige' dus totaal onnuttig werd. In plaats van het af te voeren werd het 'attest' zorgkundige opgelegd aan elkeen die verzorgende handelingen stellen in een 'verpleegomgeving' zodat ook bv van opvoeders verwacht wordt dat zij een zogenaamd attest ' zorgkundige' dienen voor te leggen.

Zorgkundige is daarbij ook geen kwalificatie, het is iets dat op je geplakt wordt als je al een kwalificatie hebt. Het is een etiket dat het zelfstandig handelen van verzorgenden inperkt en hun beroep aantast. Zorgkundige is een manier om het personeelstekort te 'organiseren'. Maar daar aan toe, voor de discussie over de 120.000 wordt men  er niet wijzer van. Het zal allicht niet de bedoeling zijn van Vandeurzen om nog eens 120.000 bijkomende "zorgkundigen' in het zorgveld te sturen.

Het zal dan wel over het gehele personeel gaan, arbeiders, bedienden, zorgpersoneel

Bedoelen de campagneleiders voor meer personeel dan dat er 120.000 bijkomende personeelsleden nodig zijn in de welzijns- en gezondheidssectoren in Vlaanderen tegen 2014:.  60.000 door de groeiende zorgbehoeften wegens de vergrijzing en nog eens 60.000 wegens de vervanging van personeel dat tegen 2014 met pensioen gaat of vervroegd uittreedt. Zo zal het wel zijn zeker, maar dat is al een afgeknabbelde chiek die in BuG 132 - Geen 120.000 maar maximum 67.533 jobs ten gronde werd geanalyseerd en ontkracht. Toen ging het nog om een tijdsperiode van 4 jaar, nu zijn we al in 1 jaar verder en nog altijd figureren dezelfde 120.000 voor het kabinet Vandeurzen dat minder dan ooit kaas gegeten heeft van tewerkstellingscijfers en prognoses in de Non-Profit, ze zijn daar volledig de pedalen kwijt.

De toekomstige behoeften tot en met 2014 zijn volgens het Planbureau +28.429

Het Planbureau heeft in juli 2010 haar regionale vooruitzichten gepubliceerd, alles nog eens speciaal voorgerekend in exceltabellen omdat in 2009 Verso en ook Vandeurzen niet in staat bleken de gedetailleerde en genuanceerde cijfers van het Planbureau te lezen. Daarom maakten ze een mooie exceltabel per regio en gewest met tewerkstellingcijfers van 1995 tot 2015, telkens gemiddelden voor elk jaar: http://www.plan.be/press/press_det.php?lang=nl&TM=64&IS=67&KeyPub=978 (in rechtermenu “databases” aanklikken en daarna “tabellen inkijken” en tabel 9 selecteren). Maar wat baten kaars en bril als de uil niet zienen wil.

In de planburau-tabel kan onmiddellijk de tewerkstellingsevolutie in de Gezondheidszorg en Maatschappelijke dienstverlening in het Vlaamse gewest afgelezen worden met 266,127 in 2011 en 294.556 in 2014 of een stijging van 28.429 of 9.476 per jaar, dat is de helft van waar Vandeurzen het over heeft. Dit is nog een hoge schatting omdat het een extrapolatie is die ook de bijkomende tewerkstellingscreatie de laatste jaren langs Social Maribel, dienstencheques enz mee verrekent, zonder dat dit met de vergrijzing te maken heeft.

Geen 60.000 vervangingsbehoefte eindeloopbaan maar 16.646

Op basis van RSZ-cijfers zijn er op 31/12 2010 in de private sector welzijn en gezondheid 5.584 werknemers tussen 60-64 jaar woonachtig in het Vlaamse gewest. In de publieke sector, waar de pensioenleeftijd in feite 60 jaar is, zijn er  2.385 werknemers tussen 60-64 jaar en nog eens 7.529 tussen 55-59 jaar. Alles samen zijn er dus 15.498 werknemers uit de gezondheids- en welzijnssectoren die zeker met pensioen zullen gaan de komende 5 jaar, omgerekend op 3 jaar is dit 9.299.

De vervroegde uitstap is in te schatten door na te gaan hoeveel personeelsleden die vijf jaar geleden 55-59 jaar waren nog terug te vinden zijn in de huidige categorie 60-64 jarigen. Dat zijn er na vijf jaar nog 47%, hetgeen een goed stuk beter is dan de 37% alle sectoren samengenomen, een duidelijk positief resultaat omwille van de ADV einde loopbaan (36 bijkomende verlofdagen na 55 jaar). Toegepast op de private tewerkstelling is dit een vervroegde uittrede van 10.250 werknemers op vijf jaar of 6.150 op drie jaar. Voor de publieke sector berekenen we de vervroegde uittrede tussen 55-59 op de helft van de private sector omdat hier de eindleeftijd 60 jaar en er veel minder sprake is van uittrede voor 60 jaar. Dat komt dus neer op 1.995 op 5 jaar of 1.197 vervroegd uitgetredenen op 3 jaar. In totaal gaat het dus om 7.347 vervroegde uittredens de komende 3 jaar in welzijn en gezondheid in Vlaanderen.

Samen met de zekere pensionering vanaf de pensioenleeftijd gaat het dus over 9.299+7.347=16.646 werknemers waarvoor de komende drie jaar een vervangingsbehoefte bestaat, dat is 1/3 van het aantal waarover Vandeurzen het heeft.

In plaats van 120.000 verpleegkundigen gaat het dus over 45.075 nieuwe werknemers die de weg naar de non-profitsectoren moeten vinden de komende drie jaar.

En de interimsector komt weer piepen

De relevantie van de interim-sector voor de tewerkstelling in de welzijns- en gezondheidssector is goed voor een 'marktwaarde' van minder dan 1%. Dat zij zich profileren als 'campagneleiders' om de aantrek voor het beroep eens aan te zwengelen is daarom zonder enige relevantie.

En hoe zit het met de inschrijvingen verpleegkunde in het schooljaar 2010-2011

Vandeurzen had er goed aan gedaan de recente cijfers op te vragen van het aantal inschrijvingen in de studies verpleegkunde, die zijn nl sinds vorige week op eenvoudige vraag beschikbaar. Het klinkt afgezaagd maar alle records van inschrijving als 1ste jaar, van het totaal aantal studenten en dit zowel bij de gediplomeerde als de bachelor-verpleegkunden bereiken weer eens een historisch hoogtepunt. Uitzonderlijk is dat  voor het derde opeenvolgende jaar de records verbroken worden, vroeger was er altijd een dip na 1 of 2 jaar stijging. Een stijging van het derde jaar op rij van het aantal verpleegstudenten met +9% voor beide toegangen tot het  beroep in 2010-2011 tav vorig jaar is nog nooit gezien. In vergelijking met de forste stijging van eerstejaars vorig schooljaar is er nu toch nog een stijging van 6,3% bij de eerstejaars gediplomeerd verpleegkundigen en + 1,2% eerstejaars bachelors (moeilijker in te schatten omwille van de vernieuwde studiestructuur en de moeilijkheid om het aantal eerstejaars af te leiden).

Op vijf jaar tijd aantal eerstejaars verpleegkunde Gediplomeerd en Bachelor +60%

Na het historisch dieptepunt in 2000 en de terugval in 2005  is het vooral dankzij de inspanning van de vakbonden en de resultaten van de sociale akkoorden in 2000 en 2005 dat de instroom in de studies verpleegkunde een hoge vlucht hebben genomen. Nu doen alsof dat allemaal niets gebaat heeft en dat alles moet overgedaan worden is een kaakslag voor wie in het onderwijs zowel als in de arbeidsvoorwaarden prachtige resultaten heeft behaald. Men zou eerder eens moeten nagaan waarom de vakbondsactie en de voorbije campagnes resultaat geboekt hebben dan te doen alsof dat allemaal voor niets geweest is. Misschien  is een stevig sociaal akkoord voor de komende vijf jaar wel de beste garantie op de verdere uitbouw van de sector. Hierbij kan een toekenning van 24 bijkomende verlofdagen voor 60 jarigen en nog eens 12 dagen voor 62 plussers, betaald met de veralgemeende pensioenbonus voor de non-profitsectoren (die nu al voor de publieke van toepassing is), de beste waarborg voor een tewerkstelling eindeloopbaan in de groeiende non-profitsector

Ter informatie volgen hieronder de essentiële gegevens over het aantal verpleegstudenten tussen 1990 en 2011.

In een volgende BuG komen we uitvoeriger terug op de studentenaantallen verpleegkunde en het verzorgend personeel in de Vlaamse gemeenschap, en zo mogelijk ook in een vergelijking met de Franse gemeenschap.

Jan Hertogen, socioloog