BuG 48- Bericht uit het Gewisse 18/01/07  Printversie  Bron: RVA  Technische fiche   Portaal

 24.727 VTE of 41.212 dienstencheques-jobs aan gemiddeld 0,6 jobtime, eind 2006
Dienstencheques 2006: voor 69 miljoen aan RSZ-geld overgebudgetteerd 
 December 2006: 38 dienstencheques-ondernemingen of 4% minder in Vlaanderen 

In 2006 werden 35.920.712 dienstencheques aangekocht. Dat is 77% meer dan in 2005 maar geen verdubbeling waarop de overheid voorzien was. Het totale budget stijgt van 362 miljoen € in 2005 tot 675 miljoen € in 2006 of een stijging met 86%. Het effectief gebruik in 2006 is 32.123.919 dienstencheques tegenover 17.215.919 in 2005. 

69 miljoen overgebudgetteerd (overschot) op de RSZ rekening.
 
Oorspronkelijk was uit de RSZ-kas 528 miljoen € gereserveerd voor de dienstencheques. De RVA had na de vakantie al 45 miljoen € gedebudgetteerd en uiteindelijk is er dus 69 miljoen € 'overschot' op de RSZ-rekening. De kostenverdeling laat zien dat de RSZ en in feite dus de loontrekkende bevolking voor 68% bijdraagt in het huishoudelijk- en poetswerk van de bevolking die gebruik maakt van dienstencheques. Alle burgers dragen daarbij langs de belastingen nog eens 10% bij aan de kostprijs van de dienstencheques. De gebruiker neemt 22% voor zijn rekening als hij tenminste voldoende verdient om van het belastingsvoordeel te genieten.

 
Langs dienstencheques worden 41.212 jobs betaald aan gemiddeld 0,6 jobtime (23h per week)
 
Voortgaande op de toestand in december 2006 werden langs de dienstencheques 24.727 Voltijdse JobEquivalenten gerealiseerd. Omgezet naar feitelijke 'jobs' aan gemiddeld 23 uur per week (0,6 jobtime) komt dit overeen met 41.212 jobs. In december 2005 waren dit 24.657 jobs zodat het aantal jobs op een jaar tijd gestegen is met 67%. Dit % ligt lager dan bij de aankoop en gebruikte cheques omdat hier de 'maandsituatie' in december vergeleken wordt.
  
De nieuwe registratie en de hercodering van de dienstenchequejobs en de kruispuntbank kunnen toelaten om na te gaan in welke mate deze nieuwe jobs voortkomen uit het 'zwarte werk', dwz van mensen die niet gekend waren door RVA of RSZ, uit de werkloosheid (RVA bestanden) of uit andere tewerkstelling (RSZ-bestanden). Op die basis kan uitsluitsel gegeven worden in welke mate het gaat om 'nieuwe' tewerkstelling of in welke mate de dienstenchequestewerkstelling 'georganiseerd' is, dwz in welke mate het gaat om personen die heringeschreven worden als dienstenchequer vanuit bestaande jobs bij Gesco's, PWA, diensten gezinshulp, dienstpersoneel bij vrije beroepen, gehandicaptenvervoer, sociale werkplaatsen enz. 

Het onderzoek van Idea consult was in 2005 op dat vlak een lachertje; zij hebben enkel hun steekproefbestand van 2004 bevraagd en geen rekening gehouden met de nieuwe werknemers van 2005, terwijl het gebruik in 2005 2,5 x gestegen was. Tegenover 2004 is het gebruik in 2006 verzesvoudigd, dus dat zal men allicht niet meer durven herhalen.
 
342.106 gebruikers kopen gemiddeld 9 dientencheques per maand
  
Vanaf de start van de dienstencheques is het gemiddelde gebruik een constante: een ingeschreven gebruiker koopt gemiddeld 9 dienstencheques per maand bij ACCOR, de verdeelfirma van de dienstencheques. Hier zijn ook de gebruikers begrepen die geen gebruik meer maken, maar analyse van gebruikers en aankoop tonen dat de gebruikers een relatief 'trouw' publiek zijn, eens gebruiker altijd gebruiker, en dat heeft uiteraard te maken met het de kostprijs die 80% onder de marktprijs ligt.

  
In Brussel is de gemiddelde aankoop van dienstencheques op het hetzelfde niveau gekomen van de andere gewesten. 

Vlaanderen een beetje minder boven in aankoop dienstencheques

Vlaanderen bijft de grootgebruiker van de dienstencheques met 69% in 2006, terwijl vooral Brussel ondergebruiker is met 5%, alhoewel er een fikse evolutie is vergeleken met  2004 waar hun aandeel maar 2% was. In Vlaanderen woont 58% van de Belgische bevolking, in Brussel 10% en in Wallonië 32%, zodat er toch nog een hele weg is af te leggen om het gebruik dienstencheques in overeenstemming te brengen met de bevolkingsaantallen.
  

  
Deze inhaalbeweging van Brussel en Wallonië wordt geïllustreerd door de vermindering van aankoop Dienstencheques met 6% in Vlaanderen in december in vergelijking met november en een verminderde indienning voor betaling met 5% terwijl het in Brussel stijgende is.
  

Het aantal ondernemingen krijgt in december 2006 in Vlaanderen een flinke deuk: - 4% of - 38 ondernemingen

Na de herneming van het aantal dienstenchequeonderneming in september na een terugval in augustus 2006, is er in Vlaanderen, in tegenstelling tot de andere gewesten, een uitval van 38 ondernemingen, goed voor 4% van hun totaal en dit op een maand tijd. Leveren ondernemingen met lage 'productie' (vooral in de uitzendarbeid) hun erkenningnummer in,  zijn er fusies of 'reorganisaties' aan de gang,  krijgen een aantal ondernemingen die niet volledig conform werken het te warm en kiezen ze eieren voor hun geld, leggen de parketten meer aandacht aan de dag voor ondernemingen die eerder fictief dan feitelijk een activiteit aan de dag leggen met frauduleuze bedoelingen. Zien dus of er in 2007 een 'herneming' is van ondernemingen in het Vlaamse gewest, of zal Idea Consult hier het mysterie ophelderen?
 
Is the sky the limit voor de dienstencheques en de RSZ-financiering
  
De globale daling van de aankoop dienstencheques in december 2005 is a-typisch vergeleken met 2005. De weliswaar vertraagde groei in 2006 belooft evenwel (niet) veel goeds voor 2007, afhankelijk hoe men en tegenover staat. Door het 'zuivere' spel van de markt (individuele gebruiker beslist maand op maand op hij/zij nog cheques aankoop), door de feitelijke claim die de 'gesubsidieerde tewerkstelling' op de dienstencheques legt langs gezinshulp en de sociale werkplaatsen, en tenslotte maar niet in het minst, door de recyclage van witte tewerkstelling bij vrije beroepen naar dienstencheques-tewerkstelling. De adviezen van de consultantbureaus voor vrije beroepen en begoede burgers berekenen haarfijn het voordeel dat kan gerealiseerd worden om witte tewerkstelling om te zetten naar de dienstenchequeshoorn des overvloeds. Is de evolutie van die aard dat in plaats van de marginaal gerealiseerde bedoeling om zwart werk wit te maken, de witte tewerkstelling grijs wordt? Zullen de dienstencheques de geschiedenis ingaan als "snoepjes voor de rijken", zoals Jef Pacolet van de KULeuven ze ooit noemde? 
  

Dienstencheques: legale manier om de RSZ en de staatskas leeg te zuigen

Het getuigt van domheid om frauduleus gebruik te maken van de dienstencheques. Het systeem als dusdanig zit zo in elkaar dat, zonder enige financiële, administratieve of feitelijke controle, naar believen huishoudarbeid of vervoer van gehandicapten door commerciële firma's voor 80% kan gesubsidieerd worden, dat pakjesdiensten of vervoer naar containerparken kan georganiseerd worden, dat zorggebonden huishoudelijk werk op federale financiering kan gezet worden, terwijl het 'persoonsgebonden materie' is, dat Gesco's kunnen omgezet worden in dienstencheques en een forse besparing opleveren op OCMW-budgetten, dat een fikse marge winst of besteedbaar budget ontstaat door de cumul met allerhande andere lastenverminderingen zodat ruimte vrij komt voor nieuwe dienstverleningen die normaal niet voor dienstenchequewerk in aanmerking komen maar met het overschot op de rekening kunnen gefinancierd worden. 
  
Dit legitieme maar oneigenlijk gebruik van de dienstencheques-betoelaging vloeit rechtstreeks voort uit de 'markt'werking en het ontbreken van een adminstratief en controlerend kader, dat minstens zou moeten voorzien in een sluitende en gedetailleerde financiële rekening voor de dienstencheques-activiteit die, zoals voor alle rekeningen van firma's en VZW's het geval is, publiek toegankelijk moet zijn.
 
RSZ-kraak voor niet verzekerde risico's
 
De vraag stelt zich hoe lang de sociale partners deze RSZ-kraak voor niet verzekerde risico's (wat huishoud- en poetswerk toch is) nog zullen aanzien en welke de limiet is die budgettair aan de dienstencheques zal gesteld worden? Het onevenwicht van gebruik tussen de gewesten zal een forse rem zetten op gelijk welke sanering, omdat de gewesten die nu achterliggen (Brussel en Wallonië) hier terecht niet akkoord mee zullen gaan. 
 
Ook de eventuele vermindering van het belastingvoordeel, de vermindering van de betoelaging aan de werkgevers en zelfs de verhoging van de eigen bijdrage van de gebruikers zullen allicht tekortschieten om de 'markt' hier te corrigeren. De volgende federale regering zit met een koekoeksei opgescheept.

In de technische fiche 2006 zijn alle cijfergegevens, tabellen en grafieken gedetailleerd terug te vinden
  
Jan Hertogen, socioloog