|
Het
jaaroverzicht 2006 en de laatste nieuwjaarsrecepties zijn aan kant, de
gemeenteraad geïnstalleerd, 0110 gehuldigd, de stemmenherverdeling rond
Patrick Janssens als verkiezingsoverwinning geboekstaafd, ook al ging
Vlaams Belang in Antwerpen vooruit, en de allochtoon die voor het
eerst in de Belgische geschiedenis zijn politieke stem heeft laten wegen,
hij werd vergeten.
Tijd dus om eens na te gaan welke de stemuitslag van het VB was in de
Antwerpse districten en welke de stemuitslag van het VB zou zijn in de
veronderstelling dat vreemdelingen en nieuwe Belgen niet mee hadden kunnen
stemmen.
Een analyse van de verkiezingsuitslag op districtsniveau toont aan dat in
het district Antwerpen de aangroei van nieuwe Belgen met 6,9% van
de bevolking, samengaat met een effectieve achteruitgang van het VB
met 1,2% (van 28,1% in 2000 naar 27,0% in
2006). Voor het district Borgerhout is dit het sterkst: een aangroei van nieuwe Belgen met 7,5%
nieuwe Belgen gaat samen met een achteruitgang van het VB met 4,6% (van 35,3% in
2000 naar 30,7% in 2006). In de andere districten, behalve in
district Berchem met 0,4%, gaat het VB met 4% tot 7%
vooruit. Ook in het district Deurne, met 3,5% nieuwe Belgen,
Hoboken met 3,2% en Merksem met 3% nieuwe Belgen is het
relatieve gewicht van de nieuwe Belgen (nog) te zwak om het fors doorgroeien van
het VB te neutraliseren. Mede daardoor komt het VB hier tot historische
scores boven de 40%. Berchem is hier atypisch gezien het VB
in een gelijkaardige situatie van 2,7% nieuwe Belgen toch
stagneert.
Voor Borgerhout is tevens
opvallend dat zij als enige gemeente een teruggang van het VB laten zien
bij de oude Belgen (de 'autochtonen') in vergelijking met 2000. Wanneer bij hypothese de
uitslag van het VB berekend wordt in de veronderstelling dat vreemdelingen
en nieuwe Belgen niet zouden (kunnen) stemmen en zij niet op het VB zouden
stemmen, dan is er in 2006 in alle districten een groei
van het VB bij de oude Belgen tussen 4 en 9%, behalve in
Borgerhout waar het VB met 1% achteruit zou gaan. In
Borgerhout spelen dus nog ander dynamieken, ondermeer vernieuwing
van de bevolking met jonge 'autochtonen' bv. Zonder
de aangroei van de nieuwe Belgen evenwel sinds 2000 en de inschrijving van
weliswaar een beperkt aantal vreemdelingen zou Antwerpen zwarter zijn
dan ooit. Maar dat willen de 'democratische' partijen in Antwerpen (en
elders) niet geweten hebben.
Het VB zelf echter weet
dit maar al te goed en leggen ondermeer daarom de lat voor de federale verkiezingen al erg
laag, nl 18% tegenover 24% voor de Vlaamse
verkiezingen van 2004. Het verlies hoog inschatten om toch nog enige
vooruitgang te boeken in vergelijking met de verwachtingen. De factor
'nieuwe Belgen zal hier, in tegenstelling tot de gemeenteraadsverkiezingen
maar maximaal voor 1,3% meespelen op Vlaams niveau. (zie verkiezingsfiche
Vlaanderen)
Tenslotte is er een opvallende gelijkenis tussen de minimale
overlevingskans van Joden uit Borgerhout en Antwerpen-centrum en het
ontstaan en groei van het VB in deze districten. In Borgerhout en
Antwerpen-centrum hadden de joodse inwoners in 1942 de laagste
overlevingskans: 76% van de Borgerhoutse joden en 63% van de Joodse
inwoners in Antwerpen centrum werden gedeporteerd over Mechelen naar
Auschwitz voor een zekere dood. In deze twee districten woonden 83%
van de Antwerpse Joden zoals blijkt uit de lijsten die de Vereniging van
Joden in België gedurende de 2de wereldoorlog opgemaakt heeft en die
recent geanalyseerd werden door Lieven Saerens, onderzoeker van het Soma,
in een opmerkelijk artikel van Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis,
nr 17, 2006. Deze lage overlevingskans heeft volgens hem rechtstreeks te
maken met de actieve medewerking van de autoriteiten en de politie bij de
opsporing en vervolging van de Joden, het niet in bescherming nemen
door de bevolking (gezien ondermeer het 'slechte voorbeeld' van de
autoriteiten) en de mogelijke 'verklikking' door de bevolking.
Moet in dit kader ook het ontstaan en de groei van het VB begrepen worden
in Borgerhout en Antwerpen en het uitsluiten bv van 'hoofddoekvrouwen' uit
publieke contactfuncties zoals nu aan de orde in gemeentelijke
beleidsverklaring bijvoorbeeld? Zit Antwerpen nog altijd opgescheept
met een niet verwerkt verleden? Uit de Standaard-enquete
(Ipsos) van oktober 2006 blijkt nochtans dat 60% van de Vlaamse
bevolking van oordeel is dat "religieuze symbolen mogen getoond
worden in de publieke sfeer". Deze vaststelling is evenwel door
alle commentatoren onder de mat geveegd. Of heeft dit al te maken met het
feit dat in Antwerpen met 30% inwoners van vreemde afkomst geen
enkel schepenmandaat aan hen is toebedeeld?
Tabellen en analyse
Spreiding allochtonen over Antwerpse districten zeer ongelijk
In de districten Antwerpen en
Borgerhout is praktisch de helft van de bevolking van vreemde afkomst: 49%
in Borgerhout en 46% in het district Antwerpen. Ekeren, Merksem en
Wilrijk daarentegen met respectievelijk 7%, 13% en 16%
zijn in de Antwerpse context 'witte' gemeenten. In Berchem met 24%,
Hoboken met 20% en Deurne met 19% is ongeveer een kwart van
de bevolking van vreemde afkomst. Behalve
in de 'witte' districten vormen de 'ingeschreven vreemdelingen' nog maar 1/3 van
het aantal inwoners van vreemde afkomst. Bij Marokkanen en Turken is dit
maar een kwart, driekwart van hen is Belg geworden. Zo komt er in feite
een nieuwe definitie van 'allochtoon' tot stand: allochtonen zijn
vreemdelingen die Belg geworden zijn of het (in meerderheid) zullen
worden.
|
Bevolking,
vreemdelingen, nieuwe Belgen in Antwerpen per district - 2005
|
|
|
Bevolking
|
Oude
|
Nieuwe
|
Vreemde-
|
Totaal
vreem-
|
|
District
|
|
Belgen
|
Belgen
|
lingen
|
de
afkomst
|
|
Distr.
Borgerhout
|
40.943
|
20.876
|
13.343
|
6.724
|
20.067
|
|
Distr.
Antwerpen
|
163.388
|
88.725
|
44.042
|
30.621
|
74.663
|
|
Distr.
Berchem
|
39.448
|
30.159
|
5.531
|
3.758
|
9.289
|
|
Distr.
Hoboken
|
34.113
|
27.357
|
4.451
|
2.305
|
6.756
|
|
Distr.
Deurne
|
68.671
|
55.604
|
7.740
|
5.327
|
13.067
|
|
Distr.
Wilrijk
|
38.177
|
32.244
|
3.336
|
2.598
|
5.934
|
|
Distr.
Merksem
|
40.760
|
35.650
|
2.812
|
2.298
|
5.110
|
|
Distr.
Ekeren
|
22.259
|
20.806
|
634
|
819
|
1.453
|
|
Distr.
Bezali
|
9.578
|
9.006
|
217
|
355
|
572
|
|
Totaal
stad Antwerpen
|
457.337
|
320.428
|
82.104
|
54.805
|
136.909
|
|
Distr.
Borgerhout
|
100%
|
51%
|
33%
|
16%
|
49%
|
|
Distr.
Antwerpen
|
100%
|
54%
|
27%
|
19%
|
46%
|
|
Distr.
Berchem
|
100%
|
76%
|
14%
|
10%
|
24%
|
|
Distr.
Hoboken
|
100%
|
80%
|
13%
|
7%
|
20%
|
|
Distr.
Deurne
|
100%
|
81%
|
11%
|
8%
|
19%
|
|
Distr.
Wilrijk
|
100%
|
84%
|
9%
|
7%
|
16%
|
|
Distr.
Merksem
|
100%
|
87%
|
7%
|
6%
|
13%
|
|
Distr.
Ekeren
|
100%
|
93%
|
3%
|
4%
|
7%
|
|
Distr.
Bezali
|
100%
|
94%
|
2%
|
4%
|
6%
|
|
Totaal
stad Antwerpen
|
100%
|
70%
|
18%
|
12%
|
30%
|
|
Bronnen:
|
Databank Sociale Planning
Antwerpen
|
Npdata
|
Noot: Het
aantal nieuwe Belgen wordt berekend conform de methodologie zoals
uiteengezet op npdata en betreft alle nationaliteitsveranderingen sinds
1980 alsmede een inschatting van het geboortesaldo bij deze nieuwe Belgen
sinds 1980.
In Borgerhout en Antwerpen gaat groei nieuwe Belgen met 7%
samen met achteruitgang VB
In de stad Antwerpen stijgt het aantal
nieuwe Belgen met 5,4% van de bevolking. In het district Antwerpen en Borgerhout woont 45%
van de bevolking uit de stad Antwerpen. Vooral deze districten zorgen dus voor
dit hoog gemiddeld aantal nieuwe Belgen in de stad Antwerpen.
Het is ook enkel in het district Antwerpen en Borgerhout dat een achteruitgang
van het VB kan vastgesteld worden. Samen met andere factoren
zoals beleid, de factor 'Janssens' en 0110, is de keuze van de vreemdeling om Belg
en dus stemplichtig te worden de laatste zes jaar een structureel
element dat van invloed is op de achteruitgang van het VB in deze
districten en het beperkt houden van de vooruitgang van het VB in de
andere districten in de stad Antwerpen.
|
Nieuwe Belgen 2002-2005 en uitslag VB 2000-2006
|
|
|
%
nieuwe Belgen
|
%
stemmen voor het VB
|
|
District
|
2002
(1)
|
2005
|
Verschil
|
2000
|
2006
|
Verschil
|
|
Distr.
Borgerhout
|
25,0%
|
32,6%
|
7,5%
|
35,3%
|
30,7%
|
-4,6%
|
|
Distr.
Antwerpen
|
20,1%
|
27,0%
|
6,9%
|
28,1%
|
27,0%
|
-1,2%
|
|
Distr.
Berchem
|
11,4%
|
14,0%
|
2,7%
|
25,3%
|
25,7%
|
0,4%
|
|
Distr.
Hoboken
|
9,8%
|
13,0%
|
3,2%
|
37,4%
|
41,0%
|
3,7%
|
|
Distr.
Deurne
|
7,8%
|
11,3%
|
3,5%
|
37,9%
|
43,5%
|
5,6%
|
|
Distr.
Wilrijk
|
6,7%
|
8,7%
|
2,0%
|
26,2%
|
31,8%
|
5,5%
|
|
Distr.
Merksem
|
4,7%
|
6,9%
|
2,1%
|
34,6%
|
41,5%
|
6,9%
|
|
Distr.
Ekeren
|
2,3%
|
2,8%
|
0,6%
|
29,4%
|
33,4%
|
4,0%
|
|
Distr.
Bezali
|
2,7%
|
2,3%
|
-0,4%
|
29,0%
|
35,8%
|
6,8%
|
|
Totaal
stad Antwerpen
(2)
|
12,9%
|
17,9%
|
5,0%
|
33,0%
|
33,5%
|
0,6%
|
|
(1)
Gegevens op districtsniveau zijn maar beschikbaar vanaf 2002
(2) In de mailing was het totaal van vreemde afkomst opgegeven
|
In Borgerhout laat het VB voor het eerst
pluimen bij oude Belgen
Wat als er geen democratie zou
bestaan en een goed aantal van de burgers zouden uitgesloten
blijven/worden van de stemplicht? Wat zou de toestand zijn als enkel de
'oude Belgen', dus geen vreemdelingen of 'nieuwe Belgen' stemrecht zouden
hebben, in de veronderstelling althans dat in 2006 niemand van hen op het
VB zou gestemd hebben. Wat zou dus een kiesuitslag kunnen zijn in de
Antwerpse districten, als het VB, in het spoor van hun xenofobe kaders en
voorgangers hun, dromen werkelijkheid zien worden?
|
%VB-stemmen berekend op het aantal oude Belgen
|
|
|
%
stemmen voor het VB
|
%
VB stemmen op oude Belgen
|
|
District
|
2000
|
2006
|
Verschil
|
2000
|
2006
|
Verschil
|
|
Distr.
Borgerhout
|
35,3%
|
30,7%
|
-4,6%
|
61%
|
60%
|
-1%
|
|
Distr.
Antwerpen
|
28,1%
|
27,0%
|
-1,2%
|
45%
|
50%
|
5%
|
|
Distr.
Berchem
|
25,3%
|
25,7%
|
0,4%
|
32%
|
34%
|
2%
|
|
Distr.
Hoboken
|
37,4%
|
41,0%
|
3,7%
|
45%
|
51%
|
6%
|
|
Distr.
Deurne
|
37,9%
|
43,5%
|
5,6%
|
44%
|
54%
|
9%
|
|
Distr.
Wilrijk
|
26,2%
|
31,8%
|
5,5%
|
30%
|
38%
|
7%
|
|
Distr.
Merksem
|
34,6%
|
41,5%
|
6,9%
|
38%
|
47%
|
9%
|
|
Distr.
Ekeren
|
29,4%
|
33,4%
|
4,0%
|
31%
|
36%
|
5%
|
|
Distr.
Bezali
|
29,0%
|
35,8%
|
6,8%
|
31%
|
38%
|
7%
|
|
Totaal
stad Antwerpen
|
33,0%
|
33,5%
|
0,6%
|
44%
|
48%
|
4%
|
Zonder de nieuwe Belgen en stemplichtige vreemdelingen zou het VB in 4
van 9 districten de meerderheid behalen, en in Borgerhout zelfs 60%.
Maar dan moet bv de helft van de bevolking van de stemplicht uitgesloten
worden gezien in Borgerhout 49% van de bevolking van vreemde
afkomst is.
Maar in de redenering dat
enkel 'autochtonen' stemplichtig zijn zien we voor het eerst in Vlaanderen
een achteruitgang van de VB-stemmen bij de oude Belgen: VB zou 1% minder
stemmen behalen in 2006 dan in 2000, als we rekening houden met het aantal oude Belgen op dat
ogenblik. Deze ommekeer is meer dan symbolisch omdat het is een irreversibele
evolutie. Ze is daarbij exemplarisch voor de andere districten en gemeenten met
een relatief grote allochtone aanwezigheid. In het gewest Brussel,
met gemiddeld 57% Brusselaars van vreemde afkomst is dit proces al
voleindigd - zie BuG 36 - Allochtonen redden
democratie in Antwerpen.
Borgerhout en Antwerpen centrum: ook
knooppunt
van jodenvervolging
Het is de ironie van de geschiedenis dat juist in Borgerhout het VB op
achterstand geplaatst wordt door de 'autochtonen'. Terwijl het juist de
'autochtonen' uit Borgerhout en Antwerpen waren die in Wereldoorlog II het
minst bescherming boden aan hun joodse inwoners. In Borgerhout en
Antwerpen was de overlevingskans van de Joden het kleinst, het netwerk om
onder te duiken, het zwakst, de medewerking van politie en overheid aan
de Jodenvervolging het grootst, de Belgische nationaliteitsverwerving van
joden, zoals overal elders, het kleinst. Maximaal 5% van de toenmalig in
België wonende joden waren Belg.
|
Aantal
joden in Groot-Antwerpen en deelgemeenten en Brussel (1)
|
|
|
Joden
op
|
Davidster
|
Joden
VJB-formulieren (2)
|
|
|
1/10/1941
|
jun/42
|
Aantal
|
Deportatie
|
%
|
|
Antwerpen
|
16.300
|
11.351
|
9.515
|
6.038
|
63%
|
|
Borgerhout
|
3.077
|
2.603
|
2.160
|
1.643
|
76%
|
|
Berchem
|
2.346
|
2.009
|
1.591
|
1.048
|
66%
|
|
Deurne
|
425
|
376
|
264
|
195
|
74%
|
|
Wilrijk
|
54
|
50
|
25
|
8
|
32%
|
|
Mortsel
|
24
|
25
|
13
|
7
|
54%
|
|
Merksem
|
13
|
12
|
2
|
1
|
50%
|
|
Totaal
Antwerpen
|
22.239
|
16.426
|
13.570
|
8.940
|
66%
|
|
Verhuisd
van Antwerpen nr Brussel
|
|
|
420
|
143
|
34%
|
|
Brussel
|
28.433
|
32.465
|
12.045
|
4.460
|
37%
|
|
(1)
Lieven Saerens, De jodenvervolging in België in cijfers, in
Bijdragen tot de Eigentijdse
|
|
Geschiedenis,
Brussel, nr 17, 2006, p199-236
|
|
(2)
VJB: Vereeniging van Joden in België, zoals verwerkt door Pieerre
Beeckmans
|
Joden die in Antwerpen woonden hadden van gans
België de grootste kans om gedeporteerd te worden. Antwerpen had nochtans geen
'Vlaams-nationalistische' oorlogsburgemeester.
"Antwerps burgemeester Leon Delwaide en met hem het hele
stadsbestuur... besloten te zwijgen. Meer nog, herhaaldelijk werd
medewerking verlend aan de bezetter, zelfs wanneer die medewerking tegen
de Belgische wetgeving inging. Het resultaat was dat ...in Antwerpen
relatief weinig hulp aan Joden werd geboden" zo concludeert Lieven
Saerens. "...alle cijfergegevens wijzen er op dat de Joden in
Antwerpen hoe dan ook meer kans hadden om gearresteerd te worden en
zodoende kwetsbaarder waren dan Joden in de rest van het land. Tot de
oorzaken daarvan behoren de medewerking van de Antwerpse autoriteiten aan
de jodenvervolging en een - in vergelijking met de rest van het land -
eerder vrij geringe neiging van de lokale bevolking om hun Joodse buren te
helpen, mogelijk gekoppeld aan een hogere neiging om tot verklikking over
te gaan."
Verhuizen van Antwerpen naar Brussel verdubbelde de overlevingskans van de
Joden. In Brussel werden maar 37% van de door het VJB geregistreerde joden
effectief gedeporteerd. Eens gedeporteerd volgde langs de Dossinkazerne in Mechelen
een quasi zekere dood in het vernietigingskamp Auschwitz. Zie bv. het
getuigenis van Simon
en Ida Gronowski op www.getuigen.be
.
Heeft Antwerpen de les van de geschiedenis nog niet geleerd?
Men kan zich afvragen of de
vreemdelingenafkeer en xenofobie die uiteindelijk tot de
jodenvervolging hebben geleid met actieve deelname van de Antwerpse
autoriteiten en de bevolking, geen verlengstuk heeft gekregen in de
vreemdelingenhaat van het VB en dit, zoals in de oorlogsjaren, met
verregaande steun van de 'autochtonen' in het district Antwerpen en
Borgerhout.
Mede door de verdwijning van de joden werden de 'jodenbuurten' op
termijn opnieuw bevolkt door Marokkanen en andere 'vreemde' inwijkelingen. Met de
voedingsbodem van vreemdelingenhaat in Antwerpen en Borgerhout is het
VB in Antwerpen buiten elke proportie kunnen groeien. Antwerpen is wat
extreem-rechts betreft goed voor het Europees record. Door de nationaliteitsverwerving tot Belg van 80% van
de in Antwerpen en Borgerhout aanwezige niet-Europese vreemdelingen is in
de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 op een onomkeerbare wijze een halt
toegeroepen aan extreemrechts in Antwerpen.
Bewustzijnssprong
Voor het eerst ook in de Belgische geschiedenis heeft het toekennen
van de stemplicht aan 'vreemdelingen' langs de nationaliteitsverwerving,
een stempel gedrukt op het (voort)bestaan van de democratie en het terug
instellen van hel algemeen enkelvoudig stemrecht op basis van het
(feitelijk) toebehoren tot de natie. Voor de lokale gemeenschappen van
Antwerpen met 30% en Brussel met 57% 'vreemdelingen' is deze deelname te
vergelijken met de instelling van het algemeen stemrecht voor de vrouw in
1948.
Deze deelname aan het elementair basisrecht in een democratie heeft ook
gezorgd voor een bewustzijnssprong bij de 'vreemdelingen' zelf. Zij hebben
gezien en gevoeld dat hun stem effectief meetelt en van cruciaal gewicht
is om ondermeer de samenleving te behoeden voor extreemrechts. Het is een
bijdrage die de 'vremden' maar al te graag leveren en zich intussen mee
verzekeren van een meer adequaat en op hen afgestemd beleid. Zij weten ook
maar al te goed dat in de toekomst hun stem alsmaar zwaarder zal
wegen.
Alleen heeft niemand van de goegemeente er zijn glas op geheven. Maar dat
willen wij, zo je wil, op de valreep graag met jou doen.
Jan Hertogen, socioloog
|