BuG 388 – Bericht uit het Gewisse – 1 juni 2018
   
BuG 388 on-line                           Printversie (10p)

Demografisch mei 68: begin ontvolking grote steden,
pas na 3 decennia kwam einde aan deze ontvolking

BuG 303 - Wat zoudt ge zonder migratie zijn                                  
BuG 292 - Migratie: het alsmaar durend geschenk uit de hemel        
BuG 309 - Vluchtelingen: komt Mozes naar de berg of omgekeerd   
BuG 378 - Vluchtelingen zijn amper 9,9% van de migratie                
Brochure CGKRB (nu Mirya) - De Geschiedenis van onze migraties

Zoals mei 1968, ook het demografische mei 1968 de plaats geven
die het historisch ontegensprekelijk heeft voor de samenleving, in
de eerste plaats voor grote steden, metropool Antwerpen voorop.

Voor Mei 68, zie Inleiding Louis Vos van 16/05/2018 in Leuven waar we
2 aanvullingen op maakten: 1. Impact Mei 68 op de sociale actoren,
met oa de vakbonden, Non-Profitsector en de Witte Woede voorop en
2. Mei 68 en de babyboom op pensioen zullen het komende decennia
 hun gewicht doen gelden. Samen met de migraties die voluit in de
actieve bevolking hun rol gaan spelen zullen zij de politiek meer
dan nu het geval is gaan determineren. Nationalisme, identitaire
discussie en nativisme worden dan iets uit een ver verleden.

Wie het nog over 'massa-immigratie' of over de 'multiculturele
samenleving' heeft is niet meer van deze tijd of van deze wereld,
gezien in Brussel bv meer dan 80% van de inwoners een migratie-
achtergrond heeft, in Antwerpen, Luik, Genk en Vilvoorde meer
dan de helft en in Gent en Mechelen meer dan een derde.
In Brussel en andere 'migratiesteden' kent 'ons' allang 'ons'.
 
Antwerpen

Zonder migratie was Antwerpen een spookstad van 351.000 inwoners,
wie migratie blameert en niet naar waarde schat heeft niets van de
bevolkingsevolutie na mei 1968 begrepen. Vanaf 1970 ontvolkten alle grote
steden in België, een proces dat pas in 2000 is gestopt dank zij de door
de overheid gewilde en voorziene volgmigratie. In de verdragen met
Marokko en Turkije van 1964 was expliciet opgenomen "dat het ging om
migraties van hele families: mannen werden dus aangemoedigd hun
vrouw en kinderen mee te brengen" Op die manier hoopte de Belgische
regering het geboortecijfer en het natuurlijk saldo te doen stijgen.
Deze clausule had vooral na drie decennia effect in de grotere steden
waar in 2000 de bevolkingsdaling werd omgezet in bevolkingsstijging.

Het mei 68 van grote steden in België 1945-2017, indeks 100=1968

Na 1970 zagen alle grote steden hun bevolking verminderen om pas
in 2000 aan te knopen met een bevolkingsstijging. Dat is vooral gebeurd
dankzij de gezinshereniging, dus de 2de en 3de generatie. Steden
waren aan het vergaan en het is vooral dank zij de migratie van Turkse
en Marokkaanse inwoners dat de steden hun levenskracht herwonnen
hebben en de welvaartsgroei voor de toekomst verzekerd.
In Luik en Charleroi heeft de bevolkingsaangroei niet hernomen,
is de immigratie minimaal gebleven en zoals in de vorige BuG 387 aan-
getoond, met een criminaliteitsgraad het hoogst van het land. Zie
ook interview Radio Centraal Antwerpen 26/5/2018 over de Crimi-BuG
  
Wat zou Antwerpen nu zijn zonder inwoners met migratieachtergrond?

Antwerpse bevolking naar leeftijd zonder inwoners met migratieachter-
grond mee te tellen, cijfers van de studiedienst van de Vlaamse regering.
(kinderen van Belg geworden grootouders worden in deze data niet mee-
geteld, een groep die verder zal verhogen). Het gaat dus om een minimaal
aantal migratieachtergrond op basis van de gegevens van het Rijksregister.
Merk dat het de situatie van 2015 betreft, in 2018 is het 3 jaar opgeschoven.

Antwerpenaars met migratieachtergrond, vergeleken Vlaams gewest
  

% Inwoners zonder migratieachtergrond naar leeftijd in enkele steden

Deze grafiek geeft de impact aan van de migratie en wat het aandeel
van de 'autochtone' bevolking zou zijn zonder 'allochtonen', zonder
rekening te houden met kleinkinderen van Belg geworden grootouders.

Een grafiek met de 'omgekeerde' gegevens, nl het % migratieachtergond:

De oudste migratie situeert zich in Brussel, dan Genk, in Antwerpen
is de immigratie 'recenter', dwz, niet verbonden aan economische
noodzaak maar aan de ontvolking. Wie nu nog over 'ons' spreekt
alsof het over de 'autochtonen' gaat richt zich tot de +50 jarigen, en
wil terug naar een niet meer bestaand of hernieuwbaar verleden.

In Antwerpen vormen Vluchtelingen slecht 5,5% van de immigratie

De verwarring van migratie met asiel heeft tot doel om asiel en migratie in
een bedreigend daglicht te stellen. Migratie doet samenlevingen overleven,
ze zijn de zuurstof voor de welvaartstaat. Migratie is niet de zoektocht naar
een beter leven, maar het antwoord van mensen uit ander streken op de
vraag de leegstaande woningen te bewonen en zo voldoende instroom
op de arbeidsmarkt te bewerkstelligen op korte en vooral ook langere ter-
mijn langs de 2de en 3de generaties. Zonder migratie geen opbouw en
geen behoud van welvaart. Populisme is een verweerreactie van een
samenleving die liever ten onder gaat dan welvaart en welzijn voor
haar eigen bevolking te waarborgen juist door de opname van de
migranten als vernieuwende, dynamisch en verjongende factor.
 
Deze evoluties staan los van asiel, dat een  mensenrecht is waaraan
niet mag getornd. Asiel is trouwens maar een beperkt onderdeel van
de immigratie en vormt 10% van alle inkomende migratie in België,

Daarom alleen al is de 'asielverdwazing' zonder voorwerp, niet de
 'opengrenzenlobby' maar het bedrog van de burger is er zonder grenzen.
  
Vlaams gewest

Het is vooral Antwerpen waar Vluchtelingen zich minder inschrijven.
Kleinere steden en landelijke gemeenten zullen nu al en komende
decennia gebieden zijn van ontvolking en aantrek immigratie,
hetgeen minder het geval zal zijn voor de grotere steden die wl
voortdurend te maken zullen hebben met, zoals in het verleden
en negatief verhuissaldo, verhuis (van oude migratie) naar andere
gemeenten, zoals naar de 2de rand rond Brussel en naar de Kempen.

Brussels gewest

% inschrijving van erkende vluchtelingen is historisch laag

Waals gewest

% inschrijving erkende vluchteling in Walloniê historisch hoogste peil
 

1. Naar de 'kostprijs' van de migratie vragen is hetzelfde als 'Moeder waarom leven wij?'

Wie nu vraagt naar een studie over de (economische) effecten van de migratie negeert deze demografische evolutie. Als de onderliggende bedoeling is te wijzen op de 'kosten' van de migratie om electorale redenen dan is deze vraagsteling zonder voorwerp omwille van de demografische evolutie. Het is hetzelfde als vragen om de kost van de opvoeding van kinderen te berekenen, wetende dat zonder kinderen er geen volwassenen zullen zijn.

Spreken over de 'kost' van de migratie is wetenschappelijk niet correct omdat men dan al voortgaat op een conclusie en het meteen duidelijk is tot welke conclusie men wel komen. Jan Smets, directeur van de Nationale Bank heeft daar goed op gerepliceerd. Het gaat om de economische effecten van migratie, maar ook deze benadering is te inperkend en eenzijdig. Vraag is wat de betekenis is van migratie na WO2 en welke de bedoelingen waren van de toenmalige beleidsvoerders in 1964 om contracten af te sluiten met Marokko en Turkije met de uitdrukkelijke vraag vrouwen en kinderen te laten overkomen (en te maken) dwz in functie van een vast en definitief verblijf. De lonen dienden daarbij voldoende competitief te zijn om te voorkomen dat deze arbeiders naar andere landen zouden verhuizen. Enkel wijzen op de 'economische noodzaak' is te kort door de bocht omdat het toen al ging om industrieën die tot verdwijnen gedoemd waren. De (tijdelijke) economische noodzaak was de trigger om het bevolkingsdeficit structureel te ondervangen. Dat maak het plausibel om aan te nemen dat de politici van dat ogenblik ook de herbevolking van de steden voor ogen hadden en de bekommernis om een antwoord te bieden op de veroudering van de bevolking.

Niet vergeten dat België historisch de bakermat is van de 'demografische' statistiek met Quetelet, en dat de demografische ontwikkeling en het vooruitzien er op de basis is van elke sociale (en ook economische) wetenschap. Zie ook de Monografie nr. 3, De allochtone bevolking in België (jawel dit begrip was toen courant) met verwerking van de gegevens van de Census (Volkstelling) 1991.

2. Het is doelgerichte en politiek gewenste immigratie die steden heeft herbevolkt

In het artikel in Hermes, nl. BuG 292 - Migratie: het alsmaar durend geschenk uit de hemel, geschreven op vraag van de hoofdredacteur om aan geschiedenisleerkrachten in eenvoudige woorden duidelijk te maken waar het in migratie om te doen was in België, wordt de Belgische migratie als volgt toegelicht:

Migratiecontracten voor herbevolking van de steden

Voor een uiterst interessant en gedocumenteerd overzicht over de immigraties in de wereld en België, met vooral de focus op de economische behoeften, en niet op wat wij vaststellen, de (lokale) bevolkingsbehoeften, zie Brochure Migratie CGKRB - nu Mirya. Met ondermeer de opgave van de contracten van België met andere landen mbt migratie: 1946 (protocol tussen België en Italië), 1956 (regeling van de migratie van Spaanse werknemers naar de Belgische steenkoolmijnen), 1957 (akkoord tussen België en Griekenland), in februari 1964 sloot België een akkoord met Marokko over de immigratie van arbeidskrachten, enkele maanden later gebeurde hetzelfde met Turkije, 1969 (overeenkomst tussen België en Tunesië), 1970 (overeenkomst tussen België en Algerije), 1970 (akkoord tussen België en de Socialistische Bondsrepubliek Joegoslavië).

In de verdragen was ook expliciet opgenomen dat het ging om migraties van hele families: mannen werden dus aangemoedigd hun vrouw en kinderen mee te brengen. Op die manier hoopte de Belgische regering het geboortecijfer te doen stijgen. Bovendien wilde men verhinderen dat migranten zich in een ander land zouden vestigen van zodra ze daar beter werk vonden. De regering rekende er namelijk op dat gastarbeiders hun loon in de Belgische economie zouden investeren.

Doordat geboorten pas na 2 decennia enig nut hebben voor de economie is duidelijk dat deze contracten, ook, en volgens ons in eerste instantie, demografische maatregelen waren en de herbevolking van vooral de grote steden en enkele arbeidersgemeenten tot doel hadden, zonder het met zoveel woorden te zeggen. Een andere aanduiding is de migratiestop van 1974, alsof dan ineens de behoefte aan arbeidskrachten beëindigd zou zijn, niets is minder waar. Maar de arbeidskrachten dienden aangevuld langs de gezinshereniging en de procreatie van de nieuwe migranten. En in 1974 was al duidelijk dat er voordoende instroom geweest was om demografisch  de levensvatbaarheid van de Belgische bevolking te verzekeren.

De vraag aan jongeren met migratieachtergrond hoe z’n voorouders naar België gekomen zijn, om welke reden, en waar z’ huisvesting gevonden hebben en hoe, zal volgens deze analyse maar in 20% van de gevallen wijzen op arbeidsnoodzaak vanuit België in de meeste andere gevallen door het in België verzeild geraken en onderdak vinden."

De basisdynamiek van de migratie: gemeenten met een beperkte of grote groei van % inwoners met migratieachtergrond is af te lezen uit het samen voorkomen van volgende fenomenen:

Daling van de bevolking hetgeen woningen vrijmaakt die roepen om bewoning en immigratie. Deze toestand van bevolkingsafname kan een gevolg zijn van
- Verhogend of gelijkblijvend natuurlijk saldo (verschil overlijdens en geboorten) samen met een sterker dalend migratiesaldo (binnenlandse en buitenlandse verhuis samen)
- Verhogend of gelijk blijvend migratiesaldo en sterker dalend natuurlijk saldo, het omgekeerde dus van vorig punt.
- Dalend natuurlijk saldo en dalend migratiesaldo, hetgeen de sterkste roep om immigratie genereert

Het omgekeerde, het ‘bewijs van het tegendeel’ is ook waar. Als er geen ontvolking is vastgesteld en dus ook geen vrijkomen van woningen, is de immigratie vanuit het buitenland minimaal of zelfs volledig afwezig of komt pas recent op gang langs de binnenlandse verhuis vanuit de migratiesteden.

Wanneer komen woningen vrij? Bij overlijden, ook al is er een hoger aantal geboorten. Geboorten gebeuren binnen bestaande gezinnen, overlijdens meestal bij oudere bewoners. Daarbij gaat de woning over in handen van nabestaanden of derden die er zelf komen wonen (en zo andere woningen vrijmaken) of ze verhuren aan binnenlandse en buitenlandse verhuizers. Of woningen worden rechtstreeks door immigranten aangekocht, of zijn in eigendom van immigranten en gaan naar nieuwe immigranten over als erfenis. Een bevolkingsdaling is een onmiskenbaar teken dat er woningen vrijkomen. En dat is het enige harde element dat samen voorkomt met de vaststelling van immigratie in een gemeente en de groei er van. Vooral na 1970 zien we in alle grote steden in België een bevolkingsdaling, die in sommige steden al vroeger is ingezet, en dus al vroeger aanleiding geweest is tot immigratie.

Wanneer haalt de immigratie de bevolkingsdaling in. Bij dalende bevolking en stijgende immigratie duurt het 3 decennia voor de bevolkingsdaling wordt gestopt, dwz voor er een stabilisatie komt in de bevolking en de overgang naar een bevolkingsgroei gemaakt wordt. Na 1970 bv duurt het in alle grote steden tot 2000 voor de bevolkingsdaling wordt gestopt. De daaropvolgende bevolkingsgroei heeft opnieuw enkele decennia nodig om het hoogste bevolkingspeil in een gemeente te bereiken. Het is uitzonderlijk dat zoals in Sint-Jans-Molenbeek het hoogste bevolkingsniveau uit het verleden wordt overstegen. In het district Antwerpen is er bv nog een marge van 100.000 bijkomende inwoners om het niveau van 1922 te bereiken. Update: Antwerpen zal dus nog enkele decennia nodig hebben om langs immigratie haar historische bevolkingspeil te evenaren. Tegen dan zal 3/4 van de Antwerpenaren een migratieachtergrond hebben, 'ons' zal dan 'ons' kennen.

Een voorbeeld: Antwerpen:

De noodzaak voor Antwerpen om een sterke immigratiestroom op gang te brengen om economische redenen kan nergens gevonden worden. Niet in de haven, waar de dokwerkers er al decennia in slagen om ‘die vreemden’ buiten het havenwerk te houden, niet in de elektronica en chemische bedrijven die op hooggeschoolden en de beter verdienenden draaien enz.. Het district Antwerpen liep al jaren leeg en ook in de andere districten kwam er na 1970 een forse ontvolking op gang. De grafiek met de bevolkingsevolutie per district, gereconstrueerd tussen 1831 en 2014 geeft daar een goed beeld van:

BevolkingsevolutieAntwrpse districten 1831-2012

Antwerpen-district, hier aangeduid als Antw.-Beza (Berendrecht, Zandvliet, Lille, drie ‘gehuchtjes’), een stad in verval vanaf 1922 met 312.727 inwoners, tot 164.962 in 2000, ofwel een halvering van de bevolking. Tot 1970 is die terugval op het stadsniveau (de huidige stad Antwerpen) gemilderd door een bevolkingsaangroei in de andere districten. Behoudens in Borgerhout dat ook vanaf 1930 haar bevolking zag teruglopen van 56.054 tot 39.298 in 2000. De anti-joodse gevoelens in Antwerpen in het Interbellum en in het eerste oorlogsjaar hebben de joodse bevolking doen afnemen in Antwerpen van 40.000 naar 20.000. De deportaties hebben de Joden nog aanwezig in Antwerpen in WO2 quasi vernietigd, gezien de overlevingskans in Antwerpen maar half zo hoog was als in Brussel, nl 25% tegenover 50%. Het is ondermeer in de oude jodenkwartieren dat de nieuwe immigratie onderdak heeft gevonden.

Maar wat als we nu voor Antwerpen-stad de evolutie van migratieachtergrond na WO2 leggen op de bevolkingsevolutie vanaf 1831, met aangeven van natuurlijk en verhuis/migratiesaldo vanaf 2007 en het onderscheid verhuis- en migratiesaldo vanaf 1990. Dan komt volgend, voor zichzelf sprekend beeld, tot stand:

  
De immigratiecontracten met Italië, Marokko en Turkije zijn niet van invloed op de immigratie en verhuis naar Antwerpen, integendeel, tot 1958 is er een negatief verhuis/migratiesaldo. Na een kleine herneming tot op het niveau van 1950, daalt en stabiliseert dit saldo tot 1968. De bevolkingsstijging tot 1968 is enkel op rekening te schrijven van het natuurlijk saldo, dwz meer geboorten dan overlijdens, het is de naoorlogse babyboom die zich nu aandient voor de pensionering. Na 1968 en een korte tussenstop in 1970 begint de roetsjbaan bergaf voor de Antwerpse bevolking. Vooral wanneer naast het alsmaar groter wordend verhuis/migratiesaldo (lichtblauwe lijn) ook het geboortesaldo negatief wordt vanaf 1977, saldo dat pas in 1995 terug zal stijgen en vanaf 2005 accelereert (zie gele lijn). Tot 2000 zet de bevolkingsdaling zich door en pas na 3 decennia zal de immigratie de bevolkingsdaling inhalen en ombuigen. Dan heeft evenwel al 26% van de Antwerpse bevolking een migratieachtergrond en 15 jaar later, in 2014, 48%. Intussen is ook het % moslims geëvolueerd van 10% in 2000 tot 18% in 2014. Daarmee is al duidelijk aangegeven dat Antwerpen nooit een meerderheid moslims in haar bevolking zal bereiken. Zelfs in de hoogste schatting voor de komende decennia, zal het nooit meer dan 30% zijn, ook moslims sterven als ze oud zijn.

Vanaf 1989 kan het verhuis/migratiesaldo gedifferentieerd worden. Het geeft aan hoe de dynamiek in de vorige decennia heeft gespeeld. Wat opvalt is dat de immigratie na 1990 maar een kleine 50.000 nieuwe inwoners heeft ingebracht in Antwerpen en dat er 80.000 uit Antwerpen zijn verhuisd. De bevolkingsgroei vanaf 2000 komt dus uitsluitend op rekening van het natuurlijk saldo dat dus nog altijd in Antwerpen gedeeltelijk het negatief verhuis/migratiesaldo moet compenseren, zelfs de huidige immigratie volstaat daar ook nu maar amper voor.

1991 - Zwarte Zondag

Nog voor de immigratie met volle impact Antwerpen van de ontvolking heeft gered kan ‘zwarte zondag’ niet anders beschouwd worden als een wanhoopskreet van een bevolking die niet meer in staat was zelf in haar eigen voortbestaan te voorzien en ook geen vreemde eendjes in de bijt wou. Eigen volk eerst, liever sterven dan overleven met buitenlanders. In feite was ‘Eigen volk eerst’ een roep om immigratie omdat men het zelf niet meer klaren kon. Door haar extreme anti-migratieopstelling heeft het Vlaams Blok deze anti-immigratiestem in Antwerpen en elders politiek monddood gemaakt. Dank zij het Vlaams Blok en later Belang is de migratie zonder veel politiek weerwerk kunnen groeien, en heeft de migratie de Belgische steden van de ondergang kunnen redden, iets wat de vooruitziende politici in de 50-60ger jaren voorzagen en gewild hebben.

Enkel wie zich te zeer fixeert op z’n eigen inadequate lezing van de werkelijkheid wordt blind voor wat het ‘eigen belang’ is van een volk. Het nationalisme, nationaalsocialisme en het fascisme zijn daarin altijd antwoorden die de bevolking misleiden en van het eigen belang vervreemden. En dat is nu in feite niet anders als naar de toekomst gekeken wordt."

Tot hier enkele korte uittreksels uit het artikel in Hermes, dat aan actualiteit niets heeft ingeboet, BuG 292.

Jan Hertogen, socioloog