BuG 383 – Bericht uit het Gewisse – 2 maart 2018
   
BuG 383 on-line                              Printversie (19p)
   
Sterke daling verpleegstudenten vooral bij  Bachelors
     
Op twee jaar van 4.512 naar 3.436 of -1.076 of -24% bij Bachelors
en van 3.240 naar 2.785 of -455 of -14% bij de HBO5 eerstejaars.
ondermeer ook door de vermindering van VDAB-studenten bij
HBO5 met -35%, Bachelor -44%. Instroom werkenden is constant.

Totaal 1stejaarsstudenten verpleegkunde HBO5 (A2) en Bachelor (A1)

Wat te doen? Vlaanderen kan maar voldoende verpleegstudenten opleveren
wanneer een eind komt aan de (federale) uitstoot van jongeren uit de beroeps-
bevolking, leefloners, NEET's(*) en vooral ook de niet-actieve vrouwen uit de
migratie door de VDAB worden opgevist voor verpleegstudies , ondermeer door
het opheffen van 't ridicule verbod op religieuze of cultuurgebonden kledij, de
hoofddoek dus, zeg dat Mieke Van Hecke het in Ter Zake van 28/02/2018 nog
 eens duidelijk gezegd heeft. De depressieve ventilaties in het vooruitzicht van
definitief verlies van beleidsverantwoordelijkheid roept spaghettiemonsters op
als racistisch en xenofoob verweer tegen de verlichte tijden die gaan komen.
(*)NEET: Not in Employment, Education or Training.

1ste jaars VDAB-studenten 1992/1993-2017/2018

De strijd om jobs is al een strijd om de student Hoger Onderwijs en zal
verder een strijd worden om de secundaire student voor alle beroepen
waarvoor het tekort alsmaar zal vergroten.  De discriminatie op grond van
migratieachtergrond zal omwille van economische noodzaak opdrogen om
zo alle potentiële man- en vrouwkracht te mobiliseren en te kwalificeren
in het reguliere- en avondonderwijs, de beroepsopleiding en specifieke op
doelgroepen gerichte vorming. Een volledige herdenking van het 'avond-
onderwijs' of sociale promotie dringt zich op. Slechts 5% bereidt voor op een
zorgberoep terwijl 20% van de tewerkstelling uit zorgberoepen bestaat,
 die daarbij nog de grootste tewerkstellingscreator en daardoor ook
mede de motor zijn van de economie en van de toegevoegde waarde.
  
HBO5, Bachelors en totaal 1ste jaars naar statuut 1992-2018



'Gewone studenten' zijn stijgend in 2017/2018, ondanks vermindering 18 jr.


Na een eerste daling in 2016/2017 stijl naar omlaag in 2017/2018.

Instroom van reguliere studenten in het HBO5 (A2) verhoogt, ondanks da-
ling van het aantal 18-jarigen in de bevolking. De opeenvolgende en forse
 daling van VDAB-studenten is mede oorzaak van de vermindering van de in-
stroom 1ste jaars. Het project 600, nu al project 1000, zorgt voor een continue
upgrading van reeds werkende verzorgenden (of andere functies )in zieken-
huizen en bejaardenhomes tot  verpleegkundigen, met dank aan de bedenker
 Walter Cornelis (LBC-NVK) en aan Pol Verhaevert (sp.a) in 2000.
  

Best de Brusselse jongeren, meisjes én jongens niet te vergeten die, in
tegenstelling tot Vlaanderen en Wallonië voor een stijgende instroom kun-
nen zorgen in de verpleegstudies. Het aanbod in Nederlandstalige ver-
pleegscholen HB05 en Bachelor dient er de komende jaren te verhogen.
Grafiek voortgaande op de bevolkingsvooruitzichten nr leeftijd Planbureau
Pas in 2022 is het potentieel 18-jarigen in Vlaanderen opnieuw stijgend.


En zoals reeds eerder aangegeven, het tekort op de generatiewisseling,
vervanging 50-64 jarigen door de huidige 10-24 jarigen de komende 15 jaar,
zal harder bijten in Vlaanderen dan in Brussel of Wallonië. Een unieke kans
voor instroom afgestudeerde jongeren en werklozen in de tewerkstelling
en voor vrouwen met een hoofddoek, die om economische redenen aan
de bak zullen (moeten) komen. De excellente 'Vlaamse cijfers' worden nu
kwistig rondgestrooid maar weinigen trekken de lijn door naar wat het
drastisch tekort in de generatiewisseling zal zijn. In  2018 is het punt
bereikt dat de komende 15 jaar het tekort op de generatiewisseling
26,7% bedraagt, nl 26,7% minder 10-24 jarigen dan 50-64 jarigen zullen
de komende 15 jaar op de arbeidsmarkt komen. Enkel verhuis vanuit
Brussel en nieuwe immigratie het arbeidstekort in Vlaanderen com-
penseren. Intussen blijven de ouderen op /verhuizen naar het platte-
land,  investeren er hun vermogen in nieuwe appartementen
 zodat hun oude woningen de nieuwe immigranten en verhuizers
met migratieachtergrond kunnen huisvesten. De geschiedenis van de
immigratie voor de herbevolking van de steden tussen 1960 en 2000
herhaalt zich de komende decennia voor kleinere steden en platteland.

1. Na een klaagzang de lofzang.

De klaagzang van de ziekenhuizen en bejaardenhomes omwille van het tekort aan verpleegkundigen duurt nu al zo'n drie decennia. Margot Cloet, ex-kabinetschef van Van Deurzen en tot 2015 voorzitter van Eigen Thuis Grimbergen, is nu hoofd van Zorgnet-Icuro, en laat deze bezorgde stem nogmaals weerklinken in De Morgen van 01/03/2018: Meer Vlamingen betekent meer oudere Vlamingen, en dus meer mensen die zorg nodig hebben. "Er zijn vandaag al personeelstekorten. Een op de twee verpleegstersjobs raakt niet ingevuld. Maar ook genoeg bedden vinden is een probleem. Zeker in de grote steden dreigen wachtrijen." Dat is ook al een mooie inleiding op een volgende BuG, nl de update Woonzorgvoorzieningen in Vlaanderen 01/01/2018 naar statuut, met inbegrip van de VZW-Profit.
   
De lofzang. Enkel de vakbond LBC-NVK heeft door een opwaardering van de barema's en gelijkstelling van de barema's in de bejaardenhomes met deze van de ziekenhuizen, met het project 600 waarbij een geweldig upgradekanaal werd gecreëerd van verzorgende en andere functies naar verpleegkundige, alsmede door continue acties tegen de nog altijd niet aflatende pogingen van slechtwillenden om de HBO5, zeg maar verpleegkundige A2 te declasseren, voor voldoende dynamiek gezorgd om voldoende gekwalificeerde afgestudeerden te hebben in het verpleegkundig beroep. Dat beroep staat of valt bij de dubbele instroom, nl van A2 en A1's. De eindeloopbaan verlofdagen voor de babyboom in de Non-Profitsectoren die zich nu massaal aandienen voor de 32-urenweek vanaf de leeftijd 55 jaar is een godsgeschenk in deze tijden van alsmaar langer werken. Men vergeet daarbij het werk werkbaar te maken met daarbij nog de onduidelijkheid wie nu een zwaar beroep heeft of niet. Ook het Brugproject dateert van 2000, honderden verpleegkundigen HBO5 konden langs deze weg hun kwalificatie verhogen tot Bachelor. En last but ,not least de eindeloopbaanregeling in de gezondheidssectoren die schatplichtig aan Walter Cornelis en aan Frank Vandenbroucke, die in alle talen zwijgt over deze positieve realisaties. Wie komt bv eens op voor een verandering van de regeling van 2003 mbt terugbetaling van rolstoelen en de uitsluiting van grote groepen gehandicapten voor terugbetaling van een 'actieve' rolstoel, wie doet daar eens wat aan? Wie ziet trouwens gehandicapten in het straatbeeld die zelf hun aangepaste en 'actiev'e rolstoel voortbewegen?

2. Bronnen

De officiële cijfers van het departement onderwijs bij de Vlaamse gemeenschap, telling februari 2018. Bij Bachelors wordt bij de overmaking van de leerlingenaantallen van elk jaar het definitieve cijfer voor de voorgaande jaren gegeven. Dit cijfer wordt telkens ingebracht in de tabellen. Voor Bachelors wordt sinds enkele jaren enkel nog een algemeen cijfer doorgegeven gezien geen studiejaren meer gehanteerd worden. De bezorgde leerlingenaantallen worden wel over elk jaar geventileerd overeenkomstig de laatst gekende cijfers per leerjaar. Door deze methode jaar op jaar toe te passen wordt toch een relevante evolutie duidelijk, voortgaande op een gekend totaalcijfer van leerlingen verpleegkunde en vroedkunde samengenomen. De studenten brugtraject HBO5 naar Bachelor worden daarvan afgetrokken gezien zij reeds verpleegkundige zijn. Het laatst gekende aantal brugstudenten dateert evenwel van 2014. Dit aantal is aangehouden voor de latere jaren om het aantal nog niet-verpleegkundig gekwalificeerden in de verpleegstudie te kunnen berekenen. Ook werd (nog) geen rekening gehouden met de verlenging van de studieduur voor Bachelors voor het toepassing van de sleutel voor de verdeling tussen de studiejaren. Evenmin werd vorige jaren al rekening gehouden met de relatief grotere spreiding van de driejarige opleiding over vier jaar.

3. Reeds 38 jaar de evolutie gevolgd van verpleegstudenten

De volledige tabel met aantallen, Index en % op de equivalente bevolking kunnen geëxploreerd worden in Tabel Verpleegstudenten 1880-2018. Hieronder volgt een extractie.
   

      
In 2016/2017 verminderde de instroom verpleegstudenten met -712, in 2017/2018 zet deze daling door met 818, zodat kan gesproken worden van een tendens. Maar er is een verschil, dit schooljaar stabiliseerde de HBO5 met een beperkte daling van -77 studenten, de daling bij de Bachelors verdubbelde evenwel tot -741.

Probleem bij een studie van drie jaar is dat een verminderde instroom in twee of drie jaar, nog eens twee of drie jaar kost om zich te herstellen. Deze evolutie is dus zeker alarmerend.

4. Volgende structurele en 'ideologische'  factoren kunnen al op een rij gezet:

- Het nog altijd verminderend potentieel van 18 jarigen dat pas in 2022 zal hernemen (zie grafiek hierboven)
- De strijd om de jobs wordt nu al een strijd voor de studenten, de concurrentie tussen opleidingen, ook technische komt nog maar pas op gang
- Het verminderd aantal werklozen door meer tewerkstelling maar vooral ook door de uitstoot van jonge werklozen uit de arbeidsmarkt, zij komen niet meer in aanmerking om VDAB-student te worden.
- Het uitsluiten van grote groepen vrouwen uit de opleidings- en arbeidsmarkt door achterhaalde en ongrondwettelijke verbod op hoofddoeken, zonder dat deze de veiligheid of dienstverlening ook maar enigszins hinderen. Een voorbeeld kan genomen aan de UCLL (University Colleges Leuven-Limburg), zeg maar de KULeuven en er aan verbonden hogescholen, waar zowel in de opleiding als in de klinieken van 'Gasthuisberg' een hoofddoek kan gedragen, de door moslimas aanvaarde hoofddoek die, zoals elk ander kledijstuk door het ziekenhuis wordt toegeleverd en elke dag in de was gaat. Gevraagd wordt evenwel aan studenten om bij stages de kledijcode van de ontvangende zorginstelling te volgen.
- Niet vergeten de blijvende pogingen van de corporatistische beroepsorganisatie van verpleegkundigen en hun lobbywerk tot op Europees niveau om de HBO5 hun verpleegkunde-titel te ontnemen. Iedere keer als zij hiertoe pogingen doen heeft dit, eigenaardig genoeg,  een vermindering van het aantal Bachelors tot gevolg, zoals nu weer het geval is. Zie ook de evolutie van instroom Bachelors en de dieptepunten, oa  2000 als absoluut dieptepunt. Het zijn dan telkens de HBO5 verpleegkundigen die dan de verminderde Bachelorsinstroom compenseren?
- Het aandeel HBO5 bij de eerstejaars is in 2017/2018 trouwens gestegen tot 44,8%.
- De studieduur van Bachelors werd/wordt op vier jaar gebracht, dat kan impact hebben op het aantal inschrijvingen voor dit studietraject.

5. Welk is de evolutie van de 'reguliere studenten', dus zonder werklozen/werkenden

Elk jaar worden de aantallen verpleegstudenten nauwgezet doorgegeven door de VDAB en het project 600/1000 voor de niet-publieke sector. Voor de publieke sector wordt het laatste gekende gegeven voor het project 600 constant gehouden. Het aantal 'gewone studenten' wordt bekomen door van het totaal aantal studenten per leerjaar het aantal werkenden en werkzoekenden af te trekken.

HBO5 Eerste jaars

Bachelor eerste jaars

   

Door de daling van het aantal VDAB eerste jaars stijgt het
relatieve aandeel van de 'gewone studenten' tot 84%


Aandeel HBO5 in het totaal aantal studenten naar statuut.

        

Het aandeel HBO5 op totaal 1ste jaar studenten 1992-2018 stijgt bij de
gewone studenten en daalt bij werkzoekenden en werkenden.
         

6. Evolutie eerstejaars verpleegstudenten naar statuut in aantal en %

          

De daling in aantallen is meer uitgesproken dan als % 18 jarigen hieronder






HBO5 handhaaft marktpositie bij de 18-jarigen, Bachelor verliest 1% op 2 jaar




  

Na sterke daling in 2010/2011, langzaam tot 2022/2023 daarna sterke herneming

   
7. Tekort op de generatiewisseling: Brussel en nieuwe immigratie bieden uitweg

De komende 15 jaar staat het Vlaams gewest voor een alsmaar grotere uitdaging: in deze vijftien jaar neemt de uitstroom van de 50-64 jarigen, de babyboomgeneratie,sterk toe, terwijl de instroom van de jongeren in de arbeidsmarkt, dwz de 10-24 jarigen die na 15 jaren allemaal 24+ zullen zijn, deze uitstroom niet kan volgen. Deze elkaar versterkende demografische dynamieken, die niet meer door geboorten kunnen verholpen worden maar enkel door verhuizing of nieuwe immigratie, wordt uitgedrukt in het saldo van deze generatiewisseling, nl de gele lijn, tekort dat het hoogst is in de 15 jaar na 2019 en dan jaar na jaar licht afneemt.

 
Dit saldo, wordt uitgedrukt in een % tav het aantal 50-64 jarigen, en door deze generatiewisseling te berekenen voor de verschillende gewesten kan men vergelijken waar de de tekorten of overschotten zich voortdoen en hoe deze geëvolueerd zijn op de tijdslijn, tot 2017 in reële termen, vanaf 2017 voortgaande op de laatste prognose van het Planbureau.

  

In de periode 2017-2032, dwz de 15 jaar volgend op 2017 zal het tekort
op de generatiewisseling met 27% het hoogste zijn, daarna zal het ge-
leidelijk afnemen om in 2032 toch nog 13,5% te bedragen voor de 15
jaar na 2032, dwz tot 2047. Verhoogde geboorten en immigratie zullen
deze cijfers tegen dan allicht dichter naar het 0% gebracht hebben.

Jan Hertogen, socioloog
Voor opmerkingen, correcties, suggesties of vragen, zie info@npdata.be