BuG 308 – Bericht uit het Gewisse – 16 februari 2016
   
BuG 308 on-line                                   Printversie (13p)

Evolutie verpleegstudenten 1980-2016 in het Vlaanderen
Voor het eerst +18.000 verpleegstudenten in Vlaanderen
  
Groei vooral bij de Bachelorstudenten die de kaap van 10.000 bereiken:
+10,8% 1ste jaars in 2015/2016. 0ok HBO5  stijgt na een dip met +1,9%.
42% van de verpleegstudenten zijn HBO5, de Europees erkende 'A2'.

 Verpleegstudenten HBO5 en Bachelor per leerjaar 

   Verpleegstudenten HBO5 en Bachelor

    1ste jaars Verpleegstudenten HBO5 en Bachelor


Tabel  Verpleegstudenten HBO5 en Bachelors 1980-2016

 
De Gedachte 1: 'Vluchtelingen' uit Marokko en Algerije hebben dus voor het Keulse trauma gezorgd. Of waren het 'illegale' Marokkanen en Algerijnen uit Spanje, Frankrijk, België, Nederland die in het kader van criminele netwerken zich als vluchtelingen in het EASY-verfahren hebben laten registreren maar als de dood zijn om een asielaanvraag in te dienen, wat zij ten andere ook niet doen. Waarom wordt zo 'n mist gelaten, nu ook weer door hoofdaanklager Bremer in z'n persmededelingen. Wie kan zich Marokkaanse 'vluchtelingen' voorstellen die in een bootje in de winter over zee van Turkije naar Griekenland varen en dan meer dan duizend km afleggen door de Balkan om in de onkomfortabele Duitse vooropvang hun procedure af te wachten. Zo'n Duitse hoofdaanklager moet al niet meer  van de wereld zijn om zichzelf zo'n rad voor de ogen te draaien en de criminele netwerken te negeren, die trouwen als jaren door de Duitse veiligheidsdiensten gekend zijn, en hun gang te laten gaan onder de ogen van de politie, alsof het juist het doel was de 'vluchtelingen' te stigmatiseren. Het aantal Marokkaanse 'vluchtelingen' in het EASY-verfahren (zie BuG 306 on-line) waren in december 2015 2.896 en in januari 2016 1.623, wie of wat zijn ze, wie gaat daar eens naar op zoek?

  
De Gedachte 2: Carina Van Cauter heeft weer haar jaarlijkse scheet in een glas water gelaten. 12 naturalisaties omwille van de 'uitzonderlijke' meerwaarde van deze vreemdelingen die Belg wilden worden. Kijk eens hoe  goed onze nieuwe regeling werkt zegt ze fier. Wel zijn er nog in 2015 2.663 genaturaliseerd volgens de oude wet, en niet 4.802 zoals Van Cauter verkeerdelijk meedeelt. Op 21/01/2016 zijn er trouwens al 1.053 naturalisaties gebeurd en dienen er nog, volgens de administratie 24.716 dossiers afgewerkt. Daar kan men nog twee à drie jaar mee verder, nieuwe wet of niet. Intussen zitten de Belgwordingen opnieuw in de lift. De door Van Cauter aangehaalde cijfers over Belgwordingen zijn daarbij niet-gevalideerde cijfers. In 2001 waren er geen 70.178 Belgwordingen maar 62.881volgens de enige echte telling van de AD SEI, en in 2014 geen 25.734 maar 18.677, aantal dat terug in stijgende lijn gaat in 2015. De nieuwe wetgeving op Belgwording heeft enkel een vertragend effect, een soort wettelijke pesterij om de integratie te bemoeilijken en de illusie te handhaven er politiek voordeel uit te halen.

De Gedachte 3. Nog nooit waren er in Duitsland zo vele werknemers als in 2015.  En de werkloosheid was er nog nooit zo laag in de laatste 24 jaar, dat was al bekend. In Die Zeit 16/02/2012 wordt een groei van aantal werknemers in 2015 met 1,3% bekend gemaakt, en een daling van het aantal zelfstandigen met 0,9%, hetgeen een tewerkstellingsgroei meebrengt van 412.000 of +1,0% tot 43,4 mio werknemers. De aangroei is vooral gebeurd in de marktdiensten met +151.000, de publieke dienstverlening met +141.000 werkenden, in de industrie en bouw +19.000, landbouw en visserij is negatief met -19.000. Ook hier is de publieke dienstverlening de sterkst groeiende sector in Duitsland. Binnen enkele maanden zullen we het gedetailleerde overzicht in België publiceren voor elk van 916 NACE-deelsectoren. De generatiewisseling draait dus op volle toeren in Duitsland, en dank zij de aanhoudende immigratie, waarvan de vluchtelingen slechts een deel zijn, worden voldoende arbeidskrachten gevonden.
   
1. Update verpleegstudenten 1980-2016

Elk jaar vraagt npdata de cijfers op bij het ministerie van Onderwijs over de verpleegstudenten. Deze cijfers worden zodanig verwerkt dat ze de vergelijking mogelijk maken met het studentenaantal sinds 1980, intussen een periode van 36 jaar. Door de inspanning van velen, mede ook door de toegang van volwassenen tot de verpleegstudies, als werkzoekenden en als werkende, en de vele brugmogelijkheden blijft verpleegkunde de laatste jaren in de lift zitten. Als de opleiding bachelor wat verzwakt neemt de HBO5 het over of zoals nu, als de HBO5 een dipje kent schiet de bachelor verpleegkunde omhoog.

Nu het project 600, werkenden die verpleegkunde kunnen studeren, verbreedt met  de opleiding zorgkundige wordt ook een nieuwe bron aangeboord. Logistieke helpers, administratief personeel en anderen met lagere kwalificaties kunnen zorgkundige worden, hetgeen voor een aantal ook de poort naar verpleegstudies kan openen. Maar ook als zorgkundige is hun tewerkstelling voor de toekomst verzekerd. Deze uitbreiding van het project 600 is belangrijk omdat het de student blijft verzekeren van z'n inkomen voor de duur van de studies.

Door de generatiewisseling, dwz beperkte instroom van jongeren tav een alsmaar grotere groep van uitstromers (babyboomgeneratie) zal de werkloosheid dalen en het potentieel van werklozen die verpleegstudies aanvatten kleiner (kunnen) worden. Interne doorstroom van lagere naar hogere kwalificaties is daarom van uitzonderlijk belanng zeker omdat behoudens voor verpleegstudies België een grote achterstand heeft in Europa wat kwalificerende opleidingen betreft op volwassen leeftijd. Doordat de Non-Profit-beroepen uiterst beperkt aanwezig zijn in de 'sociale promotie' en volwassenenopleidingen heeft de sector haar eigen wegen moeten zoeken om zelf een antwoord te bieden op de noodzaak aan gekwalificeerd personeel. Zij nemen nu wat de opleiding verpleegkunde en zorgberoepen betreft; ondermeer dank zij het visionaire werk van LBC-NVK en meer speciaal Walter Cornelis en van de grondlegger, de te vroeg overleden Herman Cosijns van het HBOV Brugge, een Europese toppositie in.

De tabel  Verpleegstudenten HBO5 en Bachelors 1980-2016 geeft gedetailleerd de verpleegstudenten per jaar en niveau, de index, de % op de referentiegroep 18 jarigen.

2. 1ste jaars en totaal aantal verpleegstudenten naar niveau

Eerstejaar stijgen in het schooljaar 2015/2016 met 6,6%, in het totaal met 2,7%.

  
Voor het eerst overstijgen het totaal aantal verpleegstudenten de 18.000, dat is het dubbele van het crisisjaar 2000, waar er maar 9.067 verpleegstudenten waren. Het is ook het jaar waarin Walter Cornelis en Paul Verhaevert, toenmalig kabinetschef Sociale Zaken onder Vandenbroucke het project 600 hebben opgestart en de brugmogelijkheid A2-A1 hebben verankerd. Ook de de harmonisering van lonen en wedden in de gezondheidssector verzekerden komt op hun rekening. Het verzekert de verpleegkundigen en alle personeelsleden van een gelijke betaling, ongeacht of ze in een bejaardenhome, een ziekenhuis of een revalidatiecentrum werkten, Ook oudere verpleegkundigen kunnen nu zonder weddeverlies overstappen, met behoud dus van anciënniteit en verdienste van een ziekenhuis naar een bejaardenhome. Met de opleidingsprojecten voor volwassenen wordt niet alleen de mobiliteit tussen de functies verzekerd en de ervaringsdeskundigheid omgezet in kwalificaties en hogere verdiensten, ook de mobiliteit tussen de deelsectoren van de gezondheidszorg is maximaal verzekerd.

Werkbaar werk in de Non-Profit

Hier kan aan toegevoegd dat de Non-Profit sector, met inbegrip van de gezondheidszorg de enige sector is waar het werkbaar werk op oudere leeftijd structureel verzekerd is. Langs de eindeloopbaanregeling krijgt elke werknemer vanaf 45 jaar 12 extra verlofdagen, vanaf 50 jaar nog eens 12 en vanaf 55 jaar nog eens 12 bijkomende verlofdagen. Een 55 jarige in de Non-Profitsector werkt dus gemiddeld in de 32 urenweek voor een volle wedde. De chemiesector heeft recent deze mogelijkheid, de enige die werkt trouwens, gecapteerd om ze ook aan haar werknemers aan te bieden. Waarom alle anderen erover zwijgen blijft nog altijd een raadsel;

3. Evolutie 18 jarigen en verpleegstudenten

Op de arbeidsmarkt is de strijd om de jongeren losgebarsten, zo weet Guy Tegenbis in DS van 09/02/2016. De Non-Profit heeft hier door een veelheid van maatregelen evenwel goed op geanticipeerd zo besluit Tegenbos. Vooral de 18 jarigen hebben keuze zat in de studies die ze kunnen aanvatten. Afgestudeerden, ongeacht migratieachtergrond zullen hun arbeidsperspectief het komende decennium systematisch zien uitbreiden. Spoor en Leger staan al onder de grootste druk. In de Non-Profit speelt daarbij een dubbele dynamiek, niet alleen de vervanging van de alsmaar groter worden groep uitstromers maar ook de intrinsieke vergroting van de zorgbehoeften.
   

De komende jaren, tot 2021 gaat het aantal 18 jarigen in dalende lijn, vanaf 2022 is er een stijging die evenwel niet voldoende is om de generatiewisseling in het Vlaams gewest voldoende te voeden, dwz, ondanks deze stijging zijn er nog meer 50+ die gaan uitstromen. Vanaf 2020 zullen er continue 27% 10-24 jarigen te weinig zijn tot 2035 om de uitstromende 50-64 jarigen te vervangen. In Duitsland zal dit tekort bijna dubbel zo groot worden als in Vlaanderen.

Als de evolutie van de 18 jarigen uitgezet wordt aan een index 1980=100 en hetzelfde met het aantal eerstejaars verpleegstudenten komt een interessant (historisch) beeld tot stand:
 

Tussen 1980 en 1992 was er een continue en zich versterkende onder-instroom in het verpleegkundig beroep. Tussen 1992 en 2000 was dit gelijklopend maar tussen 2000 en 2003 ging dit terug de dieperik in, mede door de destabilisatie van het beroep door de 'A1' die de 'A2' wou liquideren als toegang tot het beroep. Iets wat zich in 2007, 2010 en 2013 herhaalde, met telkens een stabilisatie van de instroom als gevolg (zie de vlakjes in de lichtblauwe lijn).

Maar vanaf 2007 dragen de campagnes, ingebed in een structureel door de vakbonden mee opgewaardeerd beroep, hun vruchten af. Niet te vergeten dat de volwasseneninstroom langs de VDAB vanaf 1992 en het project 600, na 2000, bijkomende aan de 18 jarige instroom komt. Het is zelfs zo dat zowel de hogere aantrek van verpleegstudies bij 18 jarigen, samen met de instroom van volwassenen langs project 600 en de VDAB het relatieve aandeel van de 18 jarigen(zie donkerblauwe lijn) verdubbelt (zie lichtblauwe lijn).
 
4. Aandeel HBO5 in de totaalproductie van 'verpleegkundigen'.

Zowel Bachelor verpleegkundige als HB05 verpleegkundige geven volwaardig toegang tot de Europees erkende titel van Verpleegkundige. De destabilisatie en liquidatiepogingen tav de HBO5-toegang totverpleegkunde zijn vooralsnog zonder effect gebleken. Maar goed ook want zonder de HBO5 zou het beroep van verpleegkundige voor 42% van het aanwezige verpleegkundige personeel gedevalueerd worden en een onmiddellijk tekort veroorzaken dat niet kan opgevangen worden. Om maar te zwijgen van het blokkeren van gekwalificeerde ontwikkelingskansen en upgrading van ervarings- tot gekwalificeerde kennis. Op het kabinet van De Block zijn nochtans de voorstellen al toegekomen om tot de zoveelste liquidatiepoging van de HBO5 over te gaan. Hoeveel is het relatieve aandeel van de 'A2', de huidige HBO5 door de jaren heen;

42% van het aantal verpleegstudenten en afgestudeerden zijn 'A2", nu betitelt als HBO5 verpleegkundigen. Hun titel zou dus 'gedegradeerd' moeten worden, omdat enkel verpleegkwaliteit kan verzekerd worden door 'A1', dat is in een notedop het argument dat overblijft of beslissend zou moeten zijn.

Zoals reeds aangegeven zijn de kleine piekjes in plus of min de wederzijdse compensatie voor wanneer het met de een of de andere even wat minder gaat, maar alles rond een strakke lijn van het aandeel HBO5 die nooit onder de 40% zakt.

5. Wanneer het Mechelse voorbeeld?

Niet alleen wat Syriëstrijders (of niet-strijders) betreft kan Mechelen en haar jeugdwerking een voorbeeld zijn, ook in de ziekenhuizen en bejaardenhomes staat het moslima's vrij een hoofddoek te dragen of niet. In een toekomstperspectief met druk op het beroep is de toegang van moslima's zonder kledijbeperkingen, behoudens waar het de veiligheid en de zedelijkheid betreft, zowel in de studies als in de beroepsuitoefening een waarborg voor de toekomst. En dat niemand komt klagen omdat er 'een tekort is aan verpleegkundigen', dat moet zich trouwens nog altijd bewijzen. Zeker is dat wie kiest voor het verpleegkundig, zorg-, of opvoedkundig beroep verzekerd is van tewerkstelling in de toekomst in een competitief beroep met een uitstekende eindeloopbaanregeling voor werkbaar werk. Dat op zich is al een gouden waarborg op haar marktpositie in de keuzes van 18-jarigen en volwassenen die zich willen converteren of recycleren

Jan Hertogen, socioloog