BuG 288 – Bericht uit het Gewisse – 30 september 2015
   
BuG 288 on-line                                       Printversie (13p)

70 jaar geleden werd ook Hameln bevrijd. Voor het eerst
een in Duitsland gemaakte  tentoonstelling over het leed
van gevangenen én van hun familie te zien in België. De
uitzonderlijke Duitse tentoonstelling over het lot van de
Roma en de Sinti is nog altijd niet in Belgiê geraakt!
Voor het eerst ook een tentoonstelling over het vergeten
leed in gevangenissen, wie niet in een kamp zat mocht
het wel vergeten wat herinnering en medeleven betreft.
    
480 Belgen als NN-gevangene in het Zuchthaus Hameln
Een unieke tentoonstelling van 22/10/2015 tot 29/01/2016 in Leuven
 


Jarenlang was er in Hamelen niets om te kunnen gedenken of het verdriet te
kunnen verwerken,  waardoor het voor de achtergebleven familieleden moeilijk
was/is om de dood van hun dierbaren te verwerken, wat vaak weer leidde tot
tientallen jaren zwijgzaamheid en verdringing! Aan de hand van acht levensbe-
schrijvingen laat de tentoonstelling de pijnlijke geschiedenis zien van de vervol-
ging en het leed van wie achterbleven en het moeizame proces van herdenking.
(Overgenomen van Gedenkplaats Haaren ook met de Hamelententoonstelling)
  
Programma Opening tentoonstelling Hameln en Voorkant van de flyer Hameln

Lijst 480 gevangenen, overlevenden, nabestaanden, elkeen is welkom       
Lijst van de 70 gevangenen, die naar Sonnenburg werden getransporteerd

Hieronder ook een fotoverslag in 11 dia's van de tentoonstelling in Hameln
 
Vragen: Zal het deze tentoonstelling vergaan zoals die van de jodenvernietiging
door de kogel, waarbij 1,5 slachtoffers vielen in 1941/42 voor de gaskamers het in
1942 overnamen in Polen met Belzec, Treblinka, Sobibor, Majdanek en Auschwitz.
Zal ook deze tentoonstelling, en met haar de slachtoffers, doodgezwegen worden,
nu de UVV (Unie van Vrijzinnige Verenigingen), onder wiens auspiciën de tentoon-
stelling doorgaat, geen enkele belangenorganisatie van weerstanders, vriendenkrin-
gen, ondermeer de vriendenkring van Nacht & Nebelgevangenen in België, die nog
maar pas een krans hebben neergelegd bij de herdenking in Breendonk van 23/09,
 Instituten voor de herinnering, Breendonk of kazerne Dossin betrokken heeft? Zal
de pers, evenmin als bij de unieke en belangrijke tentoonstelling over de jodenver-
nietiging met de kogel, op Marc Reynebau na, er geen aandacht aan besteden?
  

1. NN-gevangenen uit de Benelux in het Zuchthaus Hameln

Niet alleen voor de vluchtelingenopvang, maar ook voor de zorg om de herinnering aan alle slachtoffers van het nationaalsocialisme en het historisch onderzoek laat Duitsland van zich spreken. Zeker als een kleine maar zeer waardevolle en unieke tentoonstelling over de NN-gevangenen uit de Benelux in het Zuchthaus Hameln, voor 3 maanden van Hameln naar België afzakt. Met de steun van de Europese Unie wordt de tentoonstelling in het Huis van de Vlaamse Overheid (VAC) aan de Diestsepoort 6 in 3000 Leuven opgezet van 22/10/2015 tot 29/01/2016.

2. 6 à 7.000 Nacht und Nebel gevangenen

Wie zijn de NN, Nacht und Nebel-gevangenen. Van de 60.000 weerstanders, gevangenen en geëxecuteerden van België zijn er 6 à 7.000 NN-gevangenen. Eens gevangen genomen, verdwenen ze uit beeld, niemand mocht nog van hen horen,  ook niet als ze overleden, geen enkel bericht of pakje kwam nog bij hen terecht. Voor hen was de zoektocht naar het lot van hun weggevoerde familie  na de oorlog dikwijls een 2de hel. Zeker als niets meer werd vernomen, als geen enkel spoor  werd nagelaten. Voor een omschrijving van de NN-gevangenen, zie ondermeer Moreau Patrick.
 
Bv de verloren strijd van Henri Scribe tot exhumering van z'n zoon Alain. Verschenen in het Duits (met voorziene vertaling in het Pools) in het boek over sonnenburg, wordt de zoektocht beschreven van Henri Scribe voor het overbrengen van de stoffelijke resten van z'n familie uit het Pools geworden Sonnenburg, Slonsk. Het is deze dimensie van het leed die ook in de tentoonstelling over Zuchthaus Hameln in beeld gebracht wordt. Niet alleen het lijden van de slachtoffers maar ook het lijden van wie jaren onwetend was of die hun geliefden nooit meer terugzagen en geen enkel spoor meer vonden.

Bv zoektocht na de oorlog door Marthe de Beco naar haar broer Riquet, zie het dagboek waarin zij hiervan verslag doet, Marthe over Henri de Beco.

3. Bernhard Gelderblom concept en uitwerking tentoonstelling, met Europese steun

Op initiatief van Bernhard Gelderblom  van de Verein für regionale Kultur-und Zeitgeschichte, Hameln werd gedurende jaren voorbereidende arbeid geleverd in het opmaken van lijsten van gevangenen, interviews in Nederland, België en Luxemburg, doorgedreven historisch onderzoek, erkenning van het project voor Europese steun en het opzetten van de tentoonstelling en de nawerking, ondermeer het tentoonstellen ervan in Nederland en nu in België.

Het meest opvallende en vernieuwende aan deze tentoonstelling is dat ze naast de lijdensweg van de NN-gedeporteerden, ook de beleving, zoektocht en het lijden beschrijft van degenen die achterbleven. Elk levensverhaal wordt als een tweeluik in beeld gebracht.

In juni 2014 werd de tentoonstelling geopend, zie alle documenten en presentaties op Austellung Hameln juni 2014 alsmede het uitgebreide Europese luik en valorisatie. En ook onze aankondiging ervan op De Wereld Morgen van 30/09/2014.

4. Opening en academische zitting op 21/10/2015

Op 21 oktober is de academische opening van de tentoonstelling voorzien om 19h in de Diestsepoort 6 in 3000 Leuven, inschrijving noodzakelijk langs leuven@deMens.nu. Voor het programma, zie Programma Opening tentoonstelling Hameln en ook de voorkant van de flyer Hameln.

De tentoonstelling is open  van 22/10/2015 tot 29/01/2016, het gebouw van de Vlaamse Overheid (VAC) Diestsepoort 6, 3000 Leuven.

5. 480 Belgen in Zuchthaus Hameln

In Hameln werden 480 Belgen opgesloten, minstens 132 daarvan stierven in andere gevangenissen, kampen of werden geëxecuteerd. 72 van hen werden naar Sonnenburg getransporteerd, waar er 22 stierven en daarna 21 anderen de dood vonden in andere kampen. Voor het lot van de Belgen zie de Documentatie op het internet (in het Duits). n de lijsten die ons ter beschikking werden gesteld is meer informatie voorhanden, men kan er altijd naar vragen. Wie overlevenden of familieleden kent van gevangenen in Zuchthaus Hameln kan hen attent maken op deze tentoonstelling.

- Lijst 480 gevangenen,
- Lijst van de 70 gevangenen die naar Sonnenburg werden getransporteerd

Jos Corbeel en Florent De Boeck, twee overlevenden van Hameln en Sonnenburg. Bij het overlopen van de lijst vinden we Jos Corbeel en Florent De Boeck terug van de Zwarte Hand, twee ex-gevangen van Hameln en Sonnenburg die nog in leven zijn.

Frans en Jozef van Beneden, ook van de Zwarte Hand, waren gevangenen in Hameln. Jozef stierf in Sonnenburg van ontbering, Frans werd naar Wolfenbüttel overgeplaatst om Zeiss-verrekijkers te maken. Daar stierf hij van ziekte en ontbering. Georges Michotte was daar ook gevangen en maakte een tekeningen van Frans. Scans van alle originele tekeningen van Georges Michotte zijn gepubliceerd in Le Parti National, 1940-1945, Récit d'un condamné à mort. Georges overleefde en was jaren voorzitter van de vriendenkring van het Cegesoma. Voor meer info over Sonnenburg, zie www.sonnenburg.be.
   

 
Wanneer wordt het verhaal van alle 480 Belgische gevangenen verteld?

Over heel wat gevangenen van het Zuchthaus kan hun verhaal kort verteld worden, ook of zij het overleefd hebben of niet, en hoe zij gestorven zijn. Het studiewerk van de Hamelnse burgers en onderzoekers zou daarmee ook in België grondig(er) kunnen gevaloriseerd worden. Hopelijk maakt de tentoonstelling budgetten en arbeidskracht vrij om voortgaande op het reeds geleverde werk een begin de maken van een databank met alle beschikbare en reeds verzamelde informatie. Misschien kan Europa hier verder op inspelen en deze uitbouw (verder) ondersteunen.
 
6. Herinnerings- en onderzoekswerk van Duitse burgers en instituten is exemplarisch

Het zoekwerk van Duitse vrijwilligers en geschiedkundigen is exemplarisch voor de zorg die Duitsland besteed niet alleen aan de herinnering maar ook aan historisch onderzoek naar diegenen die in Nacht und Nebel verdwenen en waarvan weinig of geen sporen meer over zijn. Ook die inspanning en het unieke resultaat ervan is een bezoek aan deze tentoonstelling meer dan waard.

7. Welke politicus neem eens een initiatief tot installatie van een Herinneringscentrum?

Misschien kan het Duitse voorbeeld inspirerend werken voor het opzetten van een Belgisch herinneringscentrum met documentatie, documenten en gegevensverzameling over alle slachtoffers van het nationaalsocialisme in België. Er is in België geen enkele database voorhanden om deze informaties systematisch aan overlevenden of familieleden te bezorgen, ook geen enkel centraal Herinneringscentrum waar zij zich naar kunnen richten. Welke politieker neemt hierin eens een initiatief. Hij/zij kan ons altijd contacteren om hierover eens van gedachten te wisselen.

8. De voorbije tentoonstelling in juni/juli 2014 in Hameln

Hieronder volgt een korte evocatie met enkele foto's van het bezoek aan de tentoonstelling in Hameln.
  

 Gelegen op de B1 die Berlijn met de Ruhr verbindt

   NN-gevangenen, als ratten in de val van het nationaal-socialisme

 Tentoonstelling in een evangelische kerk in Hameln

   Belgen in Hameln, komend van Esterwegen  en verder getransporteerd
naar Brandenburg, Sonnenburg en Gross-Strehlitz

 Roger Breuls de Tiecken

 Marcel Joly

Maurice Manne
 
   Gustave Vandepitte

 Eric De Pauw vond dank zij het onderzoek eindelijk het graf van
zijn vader Oscar De Pauw en kon zo eindelijk afscheid nemen

  Een eenvoudige gedenkplaat is het enige dat herinnert aan de gevangenis:
"Im bereich der heutigen Park-und Hotelanlage Befand sich bis 1980 eine Strafanstalt.
In den Jaren der NS-Diktatuur von 1933 bis 1945 waren im damaligen Zuchthaus
überwiegend politische Gegner der Nationalsocialisten inhaftiert, vor allem Social-
demokraten und Kommunisten, aber auch Homosexuelle und Juden. Von 1942 bis
1945 wurden zahlreiche widerstandkämpfer aus Frankreich, Belgien und Niederlanden
eingeliefert. Die unmenschlchen Haftbedingungen im Zuchthaus forderten allein
während des 2. Weltkrieges über 300 todesopfer. Die Evakuierung des Zuchthauses
 in den ersten apriltagen 1945 wurde für weitere Häftlinge ein marsch in den Tod. In
Bewustsein des begangenen Unrechts erinnern wir an die Opfer.                         
Stad Hameln, der Oberbürgemeister.

Op de plaats waar eens de gevangenen door tralies naar keken, nu dit beeld
  

9. Suggestie zijn welkom

Wie suggesties heeft over het opzetten, budgetteren en politiek bespreekbaar maken van de opbouw van een Herinneringscentrum in België voor alle slachtoffers van het nationaalsocialisme, kan dat altijd kenbaar maken.

Jan Hertogen