BuG 26 - Bericht uit het Gewisse 14/06/06  Gevangenisportaal   Artikel De Morgen Nieuw

België heeft  laagst aantal veroordeelde gevangenen van West-Europa 
Het zit tevens in de middenmoot wat % vreemdelingen in gevangenis en bevolking betreft.

In België verblijven volgens het International Centre for Prison Studies (1)  9.375 gevangenen, waarvan evenwel 38% in voorhechtenis. België is hiermee een gemiddeld land met 90 gevangenen per 100.000 inwoners. Door het hoge aantal in voorhechtenis zijn er in feite maar 56 veroordeelde gevangen per 100.000 inwoners in België en dat is het laagste aantal van alle West-Europese EU-landen (zie tabel).

In Nederland zijn er bv. dubbel zoveel veroordeelde gevangenen als in België, zelfs in de Noordelijke landen (Zweden, Noorwegen en Denemarken) ligt het aantal veroordeelde gevangen per 100.000 inwoners lichtjes hoger dan in België.

België op de eerste plaats voor aantal in voorhechtenis.

Op Luxemburg na staat België aan de kop van landen met het hoogste % gevangenen in voorhechtenis. Een 'langzame' rechtsgang, het gebruik van de voorhechtenis als 'preventieve' straf of als een voorafname ervan (hoeveel veroordelingen worden er uitgesproken voor de duur van de voorhechtenis?), het groot aantal gerechtelijke arrondissementen voor een relatief klein land, spelen hier allicht in mee.
  

Met 90 gevangenen per 100.000 inwoners schuift België naar de middenmoot op. Het overzicht van alle OESO-landen (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) laat daarbij een ander opvallend gegeven zien, nl de USA waar de 724 gevangen per 100.000 inwoners bijna het tienvoudige bedraagt van België. In de USA zijn er daarbij maar 20,2% van de gevangenen in voorhechtenis tegenover 38% in België (zie tabel).

% vreemdelingen in de gevangenis in verhouding tot hun % in de bevolking

Het ICPS geeft voor elk land het recentste gegeven over % vreemdelingen in de gevangenissen. Doordat Eurostat begin juni 2006 haar cijfers over aantal 'niet-nationalen' heeft geupdated in Eurostat - Focus 8-2006 kon nagegaan worden in welke mate het % vreemdelingen in de gevangenissen in verhouding staat tot het % vreemdelingen in de bevolking. Hiermee kan een toets gebeuren van het % vreemdelingen in Belgische gevangenissen met dit van andere landen. In België zijn bv 4,9 x méér vreemdelingen in de gevangenis dan in de bevolking, maar in Nederland is dat 7,7 x meer, in Frankrijk en Finland 4 x en in Duitsland 3 x meer vreemdelingen in de gevangenis dan in de bevolking (zie tabel)

België situeert zich dus met 5x meer in de middenmoot op het niveau van Zweden, Oostenrijk, Spanje en Griekenland, maar ver achter Italië (9 x), Nederland en Portugal (8x), en nog in de buurt van Frankrijk en Finland  met 4x meer, en Duitsland en Denemarken met 3x meer vreemdelingen in de gevangenis dan in de bevolking. Het is dus een vaststelling dat in alle landen van West-Europa 'vreemdelingen' relatief meer in de gevangenis voorkomen dan hun aandeel in de bevolking. Voor België is dat met inbegrip van het hoge aantal in voorhechtenis, waar allicht meer vreemdelingen in voorkomen dan in de veroordeelde groep.

Aard gevangenisbevolking in België

Wil men dus een meer concrete en correcte inschatting maken van het aantal en de nationaliteit van de vreemdelingen in Belgische gevangenissen is het nodig om het detail te kennen per nationaliteit voor  de 3.550 gevangen in voorlopige hechtenis, de 865 geïnterneerden en de 4.830 veroordeelden (cijfers 2005). Even belangrijk is te weten hoeveel van de 'vreemdelingen'  in de gevangenissen wettig ingeschreven zijn en hoeveel er met een toeristenvisum zijn opgepakt, onwettig verblijf hielden en hoeveel er enkel naar België gekomen zijn om misdrijven te plegen, zonder in België te willen verblijven. Deze gegevens zijn opgevraagd bij de bevoegde diensten maar vooralsnog zonder reactie (zie tabel).
 

Tussen 1990 en 2005 is er een toename geweest van de gevangenispopulatie in het algemeen met 41%. Bij de geïnterneerden was dit + 62 %, bij de veroordeelden + 56% . Zelfs met inbegrip van deze stijging staat België op de laatste plaats met het laagst aantal veroordeelden per 100.000 inwoners in West-Europa. En dat is juist 10 maal minder dan in de USA: 56 veroordeelden in België tegenover 574 in de USA per 100.000 inwoners.

En de Marokkanen dan?

Men zou kunnen zeggen dat er evenveel Marokkanen in de Belgische gevangenis zitten als Amerikanen in de USA-gevangenissen. Vooreerst de vaststelling dat er  80.168 van de 81.279 Marokkaanse vreemdelingen in België niet in de gevangenis zitten, 1.111 dus wel, met zoals reeds aangegeven, de vraag hoeveel in voorhechtenis en hoeveel onwettig in het land verblijvend? Het is een historisch en maatschappelijk gegeven dat arbeiders en vervolgens immigranten meer dan hun aandeel in de bevolking, de gevangenissen bevolken. En de grootste groepen in de bevolking zal men ook het meest in de gevangenis terugvinden Maar dit is bv veel minder het geval met de 251.965 Marokkaanse Belgen, zoniet zouden er veel meer 'Belgen' in de gevangenis moeten zitten en had het aantal plaatsen moeten verdubbeld worden. 

'Islamvrouw', geen atoombom maar "Gouden reserve"

Als 55% van de bevolking van Marokkaanse afkomst zich, volgens recent onderzoek, onder de 'armoederisicodrempel' bevindt, dan kunnen de beperkte beroepsactiviteit van de vrouwen en de relatief hoge werkloosheid van wie wel beroepsactief is hiervoor, zoals voor de arbeiders een eeuw geleden in België, 'historische redenen' zijn. Het ter beschikking komen van de "gouden reserve" op de arbeidsmarkt zal de komende decennia zowel het Belgische probleem van de werkzaamheidsgraad als het verhoging van de welstand in de Marokkaanse gezinnen ten goede komen. Maar zelfs rekening houdend met deze alles behalve rooskleurige situatie van armoederisico kan men vaststellen dat België op het vlak van gevangenis en vreemdeling tot de mainstream landen van West-Europa behoort.

Het welbevinden van de nieuwe immigratie

Het wegnemen van armoede, het verzorgen van een betere toegang en doorstroming in het onderwijs en een grotere kansengelijkheid op de arbeidsmarkt zal, zoals voor de arbeiders en werknemers in België historisch het geval geweest is, een grotere stimulans betekenen om de gegeven kansen te grijpen. Deze inspanning moeten voldoende rekening houden met de nieuwe immigratie die goed is voor gemiddeld 32.000 nieuwe vreemdelingen per jaar de laatste vijftien jaar. Ook dit cijfer is 'bedrieglijk' want in feite gaat het bv. om 72.440 nieuwe vreemdelingen in België in 2004 en 40.791 'vreemdelingen' die uit België vertrokken zijn, zodat in 2004 het aantal 'vreemdelingen' uiteindelijk met 31.649 gestegen is. De maatschappelijke actie en opvang dient zich dus te richten naar de 72.440 legale 'nieuwkomers' in 2004 en volgende jaren om hun toegang tot en hun welbevinden in de Belgische samenleving maximaal te maken en de risicofactoren op misdrijvigheid, voorhechtenis, veroordeling en gevangenisstraf zo klein mogelijk te houden.

Jan Hertogen, socioloog


Noot: Alle tabellen, grafieken en basisgegevens zijn te exploreren langs het gevangenisportaal en de linken naar het ICPS en Eurostat.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
(1) Het ICPS houdt op een continue wijze een database bij over de gevangenispopulatie in alle landen van de wereld. Op basis van Wereld en landkaarten kan rechtstreeks nar de fiche van elk land gesurfd worden. Door hun cijfers te combineren met de recente OESO- en Eurostatgegevens over het aantal vreemdelingen (zij noemen het 'niet-nationalen') in de verschillende landen kon een verhoudingsfactor berekend worden van % vreemdelingen in de gevangenis en % vreemdelingen in de bevolking.