BuG 257 – Bericht uit het Gewisse – 27 februari 2015
   
BuG 257 on-line                                   Printversie (7p)
  
Jongeren blijven kiezen voor verpleegstudies
meer 18 jarige-, minder VDAB-verpleegstudenten
 
Daling met 6,9% bij HBO5 en stijging met 3,8% Bachelors,
leidt tot een beperkte daling met 1,1% verpleegstudenten.
% 18 jarigen dat kiest voor verpleegstudies is stijgend
van 7,8% vorig jaar tot 8,2% in het schooljaar 2014/2015

Tabel: Verpleegstudenten HBO5 en Bachelor 1980-2015
 

Vooraf: Lon Holzer is actief als zorgmanager en schrijft een boek dat de HBO5 wil ‘bijsturen’ of bedoelt Lon afschaffen, daarmee is de toon gezet. Moet je een boek gelezen hebben om het naar waarde in te schatten? Lon kan het nog altijd voor een bespreking opsturen natuurlijk. Vraag is waarom iemand die verantwoordelijk is voor zorgberoepen ze per se wil destabiliseren? Wordt de syndicale inbreng in de werk- en rechtszekerheid, het betaalstatuut, de eindeloopbaan, de kwalitatieve uitbouw van personeelsomkadering en de impuls voor aantrek van het beroep weer eens genegeerd, of heeft Belga, zoals geciteerd in DS van 27/02/2015 het selectief gelezen?

De update van het aantal verpleegstudenten in de Vlaamse gemeenschap stond/staat gereed, en hieronder brengen we de essentialia in beeld.

1. Aantal 18 jarigen op historische dieptepunt(en)

Wil een studierichting het hoofd boven water houden dan moet ze dit vooral doen op een ogenblik dat de 18-jarigen het dunst gezaaid zijn, en dat is vanaf 2013 het geval. Met nog een dipje in 2017 en in 2020 oogt de toekomst beter met een constante groei van het aantal 18-jarigen vanaf 2023 tot 2030, dwz wanneer de verhoogde uitstroom wegens pensionering op haar maximum zal zijn.
   

2. % 'gewone' verpleegstudenten van 18 jaar stijgend
  
Vooreerst dienen de verpleegstudenten afgetrokken die vanuit de werkloosheid of als werkende verpleegstudies volgen, zodat enkel de 18 jarigen in beeld komen. Het gaat dan om 'gewone' studenten met inbegrip van hen die van een andere gemiste studierichting overkomen zonder evenwel VDAB-student te zijn.

De 3 momenten van 'crisis', nl 1999, 2004 en 2009 vallen samen met de destabilisatie van het verpleegkundig beroep door de pleitbezorgers van de degradatie of afschaffing van de Verpleegkunde A2 als toegang tot het verpleegkundig beroep. Hopelijk is dat nu weer niet het geval in 2015/2016.

Telkens ook is de structurele herneming van aantal inschrijvingen er gekomen door de gezamenlijke actie en aandacht van de vakbonden en de VDAB, niet toevallig wanneer de Non-Profitakkoorden werden gesloten in 2000, 2005 en 2010, zonder dat daarvoor erkenning of waardering is uitgesproken.

Het positieve nieuws is dat terwijl het aantal 18-jarigen afnam er een voortdurende stijging geweest is van het % jongeren dat  voor het verpleegkundig beroep kiest, zelfs in het schooljaar 2014/2015. Dat is vooral zichtbaar in de bachelortoegang, bij de HBO5 is er een lichte achteruitgang van dit %. Hier is dus de vermindering van de VDAB-studenten niet mee verrekend.
 
3. De VDAB-studenten
 
Zonder enige info over de 'gewone' studenten sloeg Lon Holzer recent alarm bij de vermindering van de inschrijvingen van werklozen voor verpleegstudies en richtte ze haar pijlen op de VDAB. De verminderingen van 18-jarigen de laatste jaren laat zich duidelijker voelen in het aantal werklozen, die daarbij ook een ruimer gamma keuzes krijgen om zich te herscholen. Maar deze evolutie kan men maar beoordelen op termijn van 2 à 3 jaren. Ook in 2011 was er een terugval, die sterker was dan deze van 2014/2015, maar de volgende jaren was er een fikse herneming.
  

 
Wat niets afdoet van het feit dat het komende decennium er een ratrace zal plaatsvinden om alle vrijkomende jobs te bezetten, zeker in de zorgsector en de ruimere publieke dienstverlening. En ook dat kan zich al laten voelen bij de neergang van de VDAB-studenten.
 

De 'gewone' studenten zitten ook in absoluut aantal sinds 2011/2012 in de lift, ook al zorgt de vermindering van de 1ste jaars VDAB-studenten voor een lichte daling van het aantal 1ste jaars verpleegstudenten met 1,1%. Een opdeling naar HBO5 en Bachelor laat zien dat de VDAB-studenten, evenals de werkenden van project 600 trouwens,  veel meer aanwezig zijn in de HBO5 dan in de Bachelor.
 

In 1992 heeft Herman Cosyns, toenmalig directeur van de HBO5 in Brugge, kunnen afspreken met de VDAB om een aantal studenten te laten starten voor de opleiding verpleegkunde. Het bleek de sleutel op de toekomst om een voldoende aanbod verpleegkundigen te realiseren. Bovenstaande grafieken zijn de beste hommage aan Herman die vorig jaar, amper een jaar na z'n pensioen, is overleden.
 
4. Wanneer komen zorgberoepen aan bod in de sociale promotie?
 
En wanneer wordt het volwassenenonderwijs, dwz het onderwijs voor sociale promotie, omgevormd zodat ook de non-profitberoepen er een volwaardige plaats in krijgen. Nu worden opleidingen in Non-Profitberoepen er maar met mondjesmaat aangeboden. Zowel voor verzorgende, zorgkundige als verpleegkundige is er een apart cirquit moeten ontwikkeld worden, buiten de 'sociale promotie' om, om tegemoet te komen aan de wens van volwassenen om een kwalificatie te behalen en aan de behoeften van de samenleving. Welke onderwijsminister maakt daar eens werk van?
 
5. Te vlug afstuderen en afwezigheid volwassenenonderwijs, niets om fier over te zijn
 
Recent is, mede door de analyse van de Fact Check van Tim Pauwels, in de aandacht gekomen dat België het land is waar studenten het vroegst/vlugst afstuderen. Maar, zeggen de beleidsvoerders, er kan altijd een tandje bij gestoken worden, dus opnieuw jaarexamens en de spreiding van studiepunten voorkomen. Men kan het ook anders zien, zoals reeds verschillende malen door npdata onder de aandacht gebracht. België is het land waar het minst kwalificaties behaald worden op volwassen leeftijd, ook hier zijn de Belgen recorddrager, behoudens voor verpleegkundige studies, nergens ter wereld worden zoveel verpleegkundige diploma's uitgereikt op volwassen leeftijd als in België. Spijtig genoeg heeft dit voorbeeld vooralsnog niemand geïnspireerd om ook voor kwalificerende vormingen een wezenlijk aanbod aan volwassenen te realiseren. Ook sociale fondsen van andere sectoren zouden hierin wat initiatief kunnen aan de dag leggen. Of het onderwijs voor sociale promotie hervormen en het onder de klem van de secundaire en tertiaire sectoren uittrekken.

En intussen zijn er dus ook minder mogelijkheden om een niet afgewerkte secundaire studie te voleindigen of voort te zetten in een kwalificerende opleiding. Zeg nu zelf, de schooluitval en het niet kwalificeren op 18 jaar, gecombineerd met het gebrekkige aanbod in de kwalificerende volwassen opleiding ontneemt jongvolwassenen, en vooral de kinderen van de migratie, de kans om hun schoolloopbaan te corrigeren en om gekwalificeerd ter beschikking te staan van de samenleving, die elkeen broodnodig zal hebben het komende decennium.

6. Koloniaal en racistisch beleid, motor van de 'verandering'

En wat met het 'racistisch' vooroordeel dat de echte reden is om komaf te maken met de verwezenlijkingen van de solidaire welvaartstaat? Beperking van uitkeringen in de tijd, uitsluiting van kansengroepen van de sociale zekerheid naar bestaanszekerheid, grotere klem op het tijdig afstuderen hebben onderliggend allemaal tot doel de migranten en kinderen van migranten, te ontmoedigen, in de hoop dat 'er' minder zullen komen. Het is het oude koloniale denken dat zich verder ingevreten heeft in het beleid en dat door de CD&V alsmaar wanhopiger en met beperkt effect wordt gecounterd. Beweging.net mag op al deze gebieden wat meer van zich laten horen.

En wat doet Zorgnet en het Vlaams Welzijnsverbond om  het aandeel werknemers met migratieachtergrond te verhogen? De witte sector is een echte witte sector want nog geen 2% van de werknemers hebben een migratieachtergrond. En waarom de duizenden werkloze logistieke assistenten in de zorgomgeving, met een goed aandeel met migratieachtergrond, geen structurele plaats geven, met speciale op hen gerichte sociale maribel-financiering. De sociale maribel is trouwens in 1999 gestart met de tewerkstelling van logistieke assistenten in de ziekenhuizen, om verpleegkundigen te ontlasten en het comfort van de patiënten te verbeteren.

En nog durft te klagen over mogelijke tekorten aan verzorgend en verpleegkundig personeel moet, zoals Lieven Boeve van de Guimardstraat begrepen heeft, de kledingcode in overeenstemming brengen met de vrije keuze van godsdienst die grondwettelijk gewaarborgd wordt. En voor wie er nog mag aan twijfelen, de 'Guimardstraat' is nog altijd een van de belangrijke beslissingscentra in dit land, behoeder van de democratie en behartiger van het algemeen belang, tegen het racistische en koloniale discour in.
 
7. Evolutie aantal verpleegstudenten in de Vlaamse gemeenschap
 
HBO5 ziet haar eerstejaars verminderen met -6,9% in vergelijking met 2013/2014, vooral door de vermindering van de VDAB-studenten. Ook bij de 'gewone' studenten is een lichte vermindering merkbaar. Bij de Bachelors wordt de vermindering van de VDAB-studenten niet alleen gecompenseerd door de keuzes van de 18 jarigen maar is er een stijging met 3,8% van het aantal starters, zodat de afname van het aantal 1ste jaars verpleegstudenten  beperkt blijft tot 1,1%
 

8. Aandeel HBO5 studenten op het totaal verpleegstudenten
 
44% van alle verpleegstudenten studeren in het HBO5, en dat aandeel is sinds 2011 licht stijgend. Zelfs met de afname van het aantal 1ste jaars in 2014/15, na een piek vorig jarig, bevinden zij zich op dit gemiddelde.
  

  
Wie denkt dat de tijd gekomen is om nog maar eens de HBO5 te 'hervormen' dwz ze als volwaardige toegang tot het verpleegkundig beroep te schrappen, speelt met vuur.
 
Jan Hertogen, socioloog
www.npdata.be
0487 335 552
          
Wie geen berichten meer wenst te ontvangen kan dit langs een RE melden