BuG 213 – Bericht uit het Gewisse – 7 februari 2014
 
BuG 213  on-line       Tablet-versie         Printversie (6p)
  
Tabel: Bejaardenhomes 1996-2013 per gewest + statuut
  
Grootspraak van commerciële bejaardenhomes, hun aandeel daalt.
Van de 4.213 bijkomende bedden tussen 2010 en 2013: 697 (16,6%) in de publieke,
3.583 (95,0%) in private non-profit en -67 (-16%) in de private commerciële sector.
 
Het Vlaams gewest telt 3.956 bijkomende bedden tussen 2010 en 2013, waarvan
676 publiek (17,1%), 2.779 (70,2%) private VZW en 501 (12,7%) commerciële sector.
Brussels gewest 301 bedden minder, Wallonië 536 bedden meer in die periode.
 
Aandeel commerciële sector 2013 is 14,6% in Vlaams gewest, 61,9% in Brussel en
49,2% in Wallonië. Dit is voor alle drie nog altijd minder dan hun aandeel in 2010.
Elk hoerageroep van de commerciële sector is dus misplaatst. Het zijn vooral
de profit homes die klein zijn en opgegeten worden door hun grotere broers.
 
Het gemiddeld aantal bedden per home ligt met 41 nog altijd het hoogst in
publieke bejaardenhomes in het Vlaams gewest, 37 VZW en 36 commercie.
 
En dat er 'amper' 380 bedden zouden bijgekomen zijn in publieke homes zoals
DS op 7/02/2014 meldt slaat ook al nergens op, het laatste jaar alleen al waren
er dat + 469, en voor 2008-2013 +921. Publiek aandeel in de bijkomende bedden
de laatste drie jaar is 17,2%, voor de commercie 12,7% en voor de VZW 70,2%!
 
Tabel: Bejaardenhomes 1996-2013 per gewest en statuut (bron RIZIV toegevoegd).

 
Ter Zake 28/01/2014: journalistiek mist
 
Deze gegevens zijn voor iedereen, ook voor journalisten met één klik op Google beschikbaar op de RIZIV site. De open plooibare tabel Bejaardenhomes 1996-2013 is er afgeleide van.

In Terzake, 28/01/2014 zag de directeur van het OCMW-rusthuis in Zelzate de publieke rusthuizen binnen 20 jaar verdwijnen, Johan De Munck van het Zorgbedrijf Antwerpen, spraak dat tegen, maar hij runt geen publiek bedrijf , maar een autonome private VZW die los staat van het stadpersoneel. De vertegenwoordiger van Armonea zag het terrein evenwel volledig vrijkomen voor grote commerciële organisaties in de sector, schaalvergroting en winst. Hij werd als de 'privé' opgevoerd terwijl de journalist naliet aan te geven dat de privé bestaat uit de kleine profit (14,6%) waarvoor Armonea in de weer was, en de grotere private non-profit (51,4%), Caritas zeg maar, die bleef, voor het gemak (van de commerciële sector) buiten beeld, ook al zijn zij de beheerders van meer dan 70% van de 7.915 bijkomende bedden, de laatste 10 jaar in het Vlaamse gewest.
 
Commerciële bejaardensector in Vlaanderen: marginaal, die verder marginaliseert
 
Maar de publieke sector, naast haar zuivere publieke vorm zal ook voortbestaan als private non-profit zoals in Antwerpen en eerder aansluiting zoeken bij de reeds bestaande VZW's, zeker in het Vlaamse gewest, eerder dan bij de commerciële sector.

In het Vlaamse gewest zijn meer dan 6 bedden op 7 niet op winst gericht, en meer dan de helft behoort tot de private non-profit. Als gekeken wordt naar de bijkomende bedden de laatste drie jaar dan raken de commerciële homes verder achterop in de gestadige groei van het aantal bedden, het tegendeel dus van wat een bepaalde journalistiek ons wil doen geloven. En de publieke homes, zij breiden, ook in Vlaanderen aan een langzamer ritme weliswaar, nog altijd uit. 

De commercie heeft een groter aandeel in Brussel en Wallonië maar de laatste jaren zien we daar een vermindering van het aantal commerciële bedden. Als er in de bejaardenhomes ergens iets onder druk staat dan zijn het wel de commerciële homes, die evenwel, met politieke steun, steeds agressiever uit de hoek komen. En zoals bij de Van Eetvelts wordt daar maar al te graag of te vlug mediatieke ruimte voor gecreëerd.
 
Nog vlug privatiseren voor de 'linkse' bejaardes de homes binnenmarcheren?
 
Of moet de bejaardensector en andere delen van de gezondheids- en welzijnszorg, zoals de banken en de energie nu met alle geweld 'geprivatiseerd' worden', dwz ondergeschikt aan het winstoogmerk. En is dat ondermeer om de aankomende 'linkse' bejaarden voor te zijn? Zie ook Abou Jahjah in DS van 7/02/2014 met een excellente opinie. "En zal de PVDA niet de kans missen om met de allochtonen en senioren als nieuwe doelgroep van zweeppartij uit te groeien tot een volwaardige 'linkse' partij", vraagt Abou Jahjah zich nog bekommerd af. Zie in dit verband ook een opinie op DWM van 04/02/2014.
  
Onderstaande gegevens en tabellen worden betrokken uit de tabel: Bejaardenhomes 1996-2013 per gewest en statuut. Zowel aantallen als % per statuut, per gewest en dit voor elk van de 5 onderdelen van de bejaardenhomes alsmede het totaal en de evolutie per jaar en voor verschillende periodes komen met enkele klikken in beeld in deze open plooibare tabel. In de tabel staan ook de originele brongegevens van het RIZIV. Niet op alle tabletten kan deze tabel open geplooid worden, dat kan wel op tablet/laptop, een laptop en pc.
  
 1. Bejaardenhomes, verzamelnaam voor 5 categorieën
 
In het Vlaams gewest zijn er in 2013 82.878 bedden, in Brussel 15.287 en Wallonië 48.139. Al deze bedden en bijhorend personeel komen dit jaar nog over van federale naar gemeenschapsbevoegdheid. Zien of het personeel ook de veel voordeliger Vlaamse loonvoorwaarden zullen krijgen, of wordt de bevoegdheid nu Vlaams en blijft het loonstatuut federaal, bv wat eindejaarstoelage betreft, om maar iets te noemen?

- De ROB, RustOorden voor Bejaarden
- De RVT, Rust-en Verzorgingstehuizen
- Kort Verblijf
- Coma, gespecialiseerde Comabedden in bejaardenhomes
- CDV, Centra voor DagVerzorging

 
De commerciële homes zijn meer aanwezig in het minder personeelsintensieve segment van de ROB dan in de meer intensieve zorg, de RVT. Ze zijn minimaal aanwezig in Kort Verblijf en dagcentra die vooral zaak zijn van de private VZW's.
 
2. Vlaamse bejaardenhomes naar statuut
 
Traditioneel wordt onderscheid gemaakt tussen 3 statuten:
 
- Publieke homes, al of niet als aparte VZW onder publieke bevoegdheid.
- Private VZW, Verenigingen Zonder Winstgevend doel, de Non-Profit-homes dus, of in de nieuwe terminologie van de Nationale Bank, de niet-voor winst marktdiensten.
- Private Profit, of ondernemingen die het winstoogmerk als doel stellen, nl de commerciële ondernemingen.
 
In België¨beschikt de residentiële bejaardensector op 01/01/2013 over 137.069 bedden, waarvan 72.878 of 53,2%  in het Vlaams gewest. De Private VZW's beheren in het Vlaams gewest meer dan de helft van de bedden, gevolgd door de publieke homes met 24.786 en de Commerciële met 10.615. Merk dat de publieke rusthuizen nog met 469 bedden gestegen zijn in 2013, de private VZW's met 410 en de commerciële met 375. Daarmee wint de commerciële iets in van de steek die ze in 2011 lieten vallen toen in een jaar tijd 518 bedden voor hen verloren gingen, maar de publieke homes zijn dus het laatste jaar de grootste groeier!.
  

 
3. Evolutie% van de bejaardenhomes Vlaams gewest naar statuut.
 
In % kan men de groei vaststellen van de commerciële bejaardenhomes van 11,6% in 1996 tot een piek van 14,7% in 2010 in het Vlaams gewest. Daarna heeft men een zware steek laten vallen in 2011 die de commerciële sector beetje bij beetje aan het oprapen is.
 
Ook op Belgisch niveau is het commerciële initiatief, vooral in Brussel en Wallonië, al langer over haar top heen. Vertrekkend van 30% aandeel in 1996 is er een groei geweest tot 34,0% om dan aan een afkalving te beginnen tot  31,7% in 2012  met pas in 2013 een kleine herneming tot 32,0% zonder het niveau van 2011 te bereiken.
 
De publieke sector kent ook een langzame terugval op Belgisch niveau van haar aandeel van 35,5% in 1996 tot 30,7% in 2013, maar het is niet de commerciële sector die haar opeet en voor een meer langzame groei zorgt, maar de Private VZW, de niet-voor winst-sector, die na een lichte vermindering van haar aandeel tussen 1996 met 34,5% tot 33,6% in 2002 voortdurend voor een uitbreiding van haar gewicht in de gehele bejaardenhomes in België gezorgd heeft met een groei tot 37,5% in 2012 en een stabilisatie in 2013. Zij hebben zich de laatste 10 jaar als sterkste groeier gepositioneerd, en dit in alle gewesten, zie tabel voor het detail: Bejaardenhomes 1996-2013 per gewest en statuut, terwijl de publieke sector zich alles bijeen de laatste drie jaar handhaaft.
 

   
4. Evolutie in % per jaar en periodes
 
Het landschap van de bejaardenhomes naar statuut is de laatste 16 jaar verschoven ten voordele van de private VZW's en in mindere mate van de commerciële homes die vanaf 2002 gestabiliseerd zijn op 34%, en vanaf 34,1 hun aandeel zien afkalven. Caritas is dé buffer geweest tegen de commercialisering en zal voor de toekomst meer en meer een steunpilaar zijn voor de publieke homes om zich niet te laten verleiden door de commercie en het winstoogmerk.
  
In evolutieperspectief ogen de %ges van de commerciële sector enigszins hoog, maar dat is tav van een kleine basis, nl. 14,6% van het aandeel in 2013. Als gekeken wordt naar het aandeel in de groei van de Vlaamse bedden de laatste 3 jaar (dus met inbegrip van het rampjaar 2011 voor de commerciële sector) dan is het commerciële aandeel maar 12,7%, dat van de Private VZW, 70,2%. Zelfs in de laatste tien jaar is het aandeel van de Private VZW's altijd  70% geweest wat bijkomende bedden betreft. In de vertraagde groei van de publieke homes hebben zij het grootste aandeel ingepikt en niet de commerciële sector zoals iedereen de indruk heeft of zoals, in de eerste plaats de commerciële sector, iedereen wil doen geloven. Niets van aan dus.

Als gekeken wordt naar het aandeel van elk statuut in de bijkomende bedden in de diverse periodes, zie onderste deel van de tabel, dan is er in Wallonië en Brussel een wezenlijke groei van de commerciële sector geweest tot 2005 en in Vlaanderen tot 2010.
     

 
Opvallend toch de vermindering van het aantal bejaardenbedden in het Brusselse gewest  met -3,7% tav van tien jaar geleden in 2003, een afname die zich ook de laatste 3 jaar doorzet. Ook in Wallonië is de groei bijna stilgevallen tot 1,1% de 3 laatste  jaar terwijl in Vlaanderen in dezelfde periode er een toename is met 5%.
 
De vermindering van de bedden in Brussel is daarbij het gevolg van zowel de afname van commerciële bedden als van publieke bedden, het zijn dus ook daar geen communicerende vaten. In Wallonië is de vertraging van de groei van het aantal bedden uitsluitend het gevolg van een afname in de commerciële bedden.

Voor het detail voor elk van de statuten en aard van de bedden in elk gewest, zie de bijgaande tabel
 
5. De loer van de PS

In feite heeft de PS (Parti Socialiste, actief in Wallonië en Brussel) Vlaanderen weer eens een serieuze loer gedraaid. Het Vlaams gewest was maar goed voor 53,6% van de bedden in de bejaardenhomes en dit terwijl haar bevolking 57,6% van België bedraagt. Juist voor de Vlamingen oud en zorgbehoeftig worden, stoot de PS die bevoegdheid af van federaal niveau naar de gemeenschappen zodat de Vlamingen zelf voor de kosten van hun stijgend aantal bejaarden moeten opdraaien.

Of zal de N-VA mee zorgen dat de residentiële bejaardenzorg weer een federale bevoegdheid wordt, en beter nog, opnieuw tot de 'ziekenhuisfinanciering' gaat behoren, een oude droom en meteen grote frustratie van Joos Wauters toen DeHaene de 'bejaardenbedden' uit de ziekenhuishuisfinanciering heeft gewipt.
 

    
Wie verliest en in de hoek staat wordt soms agressief
 
Dat de commercie in België hoogtij zou vieren in de bejaardenhomes is een fabeltje waarin de economische en financiële centra de bevolking maar al te graag wil doen geloven met Rutten en ander politici als voortrekkers. Dat de N-VA en de meeste andere partijen het 'overheidsbeslag' willen verminderen en de overheidsuitgaven bevriezen, met of zonder de aanpassing aan de levensduurte, zal zich zoals dikwijls naar de zwakste schakels richten. De bejaardenhomes zijn uit dat oogpunt niet veilig, zeker niet in de Vlaamse context waar de kostprijs van een gelijkschakeling van het overgekomen federale personeel aan het Vlaamse nog budgettair dient ingeschreven.

Er is een toekomst voor de publieke, al of niet verzelfstandigde homes in de bejaardensector, zo stellen personeel en bewoners van het rusthuis in Zelzate. De vakbond heeft daarbij zichzelf kunnen corrigeren wat minimumdiensten en 'creatieve' actie betreft, door zelf pyjama's aan te trekken en de bejaarden niet in pyjama te laten zitten. Hiermee onderschrijven de vakbonden en personeel van de openbare dienst zich in de tradities van de Witte Woede, een kostbaar goed. Het Zelzaatse personeel én bewoners daarbij geven niet alleen hoop voor de toekomst maar zijn nu al een verwittiging voor wie zich opmaakt om bezit te nemen van het departement Welzijn in de volgende Vlaamse regering.
   

BuG 213  on-line         Tablet-versie         Printversie (6p)

Tabel: Bejaardenhomes 1996-2013 per gewest en statuut
  

Jan Hertogen, socioloog
www.npdata.be
0487 335 552
  
Wie geen berichten meer wenst te ontvangen, graag een RE met melding: uitschrijven