De toetsteen: 275 allochtone
kandidaten en 27allochtone verkozenen in Vlaamse kieskringen
In De gekozen politieke elite doorgelicht, van Fiers en Reynaert, 2006
wordt helder uitgelegd hoe het kiessyteem haar vertegenwoordigende
functie vervult in België. Er zijn 150 zetels te verdelen of
1 zetel 71.106 inwoners van België
(laatst gekende officiële bevolkingscijfer op 01/01/2008). "Omdat de zetels per provincie op basis van het aantal inwoners wordt
toegewezen tellen ook de inwoners van vreemde nationaliteiten die geen
stemrecht hebben, mee". De parlementaire vertegenwoordiging
representeert dus de gehele bevolking, ook de -18 jarigen en wie geen stemrecht heeft. Voortgaande op
1.529.606 allochtonen (zie
BuG 125 -
Inwoners van Vreemde Afkomst)i n
de Vlaamse provincies en Brussel-Halle-Vilvoorde, de Vlaamse kieskringen zeg maar, zouden er, bij
een representatieve vertegenwoordiging, 27 allochtone verkozenen moeten
zijn en van de 1.272 kandidaten (effectieve en plaatsvervangende
mandaten samen voor de acht volledige lijsten) 275 van allochtone afkomst. Dat is uiteraard een scherpe
toetsteen om de democratische deelname van allochtonen of hun
uitsluiting ervan aan af te meten. Doordat de kandidatenlijsten gekend
zijn heeft npdata de allochtone kandidaten
per partij geturfd langs naamherkenning, een techniek die voor 95%
een representatief beeld geeft, in geval van twijfel moest zowel voor
als achternaam 'vreemd' zijn en wie correcties heeft kan ze melden, dan
worden de tabellen en grafieken onmiddellijk aangepast. Tabellen met de
getelde aantallen zijn hieronder in bijlage toegevoegd.
De
vreemdelingen zijn al uitgesloten
Vooreerst heeft 9,1% van de bevolking in de 'Vlaamse'
kiesomschrijving Brussel inbegrepen, geen stemrecht, in Vlaanderen
5,8% en in Brussel alleen
al is dat 28,1%. Meer dan een kwart van de bevolking kan zich
zelfs niet aanbieden in het stemhokje. Zij worden wel mee
vertegenwoordigd omdat het aantal mandaten berekend wordt op basis van
het inwonersaantal. Dat is een extra reden om na te gaan in welke mate de inwoners van
allochtone oorsprong op kandidatenlijsten aanwezig zijn. Niet dat
hierbij de 'etnische stem' voor de handliggend zou zijn of dat enkele allochtonen best
allochtonen vertegenwoordigen, ook, mannen kunnen best vrouwen
vertegenwoordigen, maar enige 'representatieve' aanwezigheid
kan geen kwaad, zeker als het om bevolkingsgroepen gaat wiens belang
niet altijd adequaat gediend wordt. De politiek moet, zoals bij de
politie, de ambtenarij en de tewerkstelling ook de samenstelling
van de samenleving weerspiegelen. Of is het om het even hoeveel vrouwen
er in het parlement of de regering zetelen? Of in de verantwoordelijke
posities in onderneming en samenleving? Voor de allochtonen is er niet alleen een glazen
plafond, maar ook een stalen.
Een groeiend bevolkingsaantal accelereert de discrepantie in
allochtone vertegenwoordiging
Doordat er 150 effectieve volksvertegenwoordigers zijn
vertegenwoordigen zij jaar op jaar méér inwoners maar alsmaar minder de
allochtonen, gezien de bevolkingsgroei praktisch uitsluitend geleverd wordt
vanuit de Belg geworden migratie en de vreemdelingen. Een stagnatie van
aantal vertegenwoordigers betekent dan een feitelijke achteruitgang. Ook
het relatief hogere kinderaantal van -18 jaar wordt relatief gezien
minder vertegenwoordigd in de mate geen equivalentie is tussen
aanwezigheid op de kandidatenlijsten en in de bevolking; Integendeel, er
zouden relatief gezien méér allochtonen op de lijsten moeten staan omdat
zij méér kinderen van -18 jaar representeren.
Aantal allochtone kiesgerechtigden in de Vlaamse kieskringen
Door het wegvallen van de vreemdelingen wegens geen stemrecht
kan de indruk ontstaan dat de allochtone stem in feite niet zoveel meer
voorstelt. Een berekening van het aantal stemgerechtigde allochtonen
laat evenwel wat anders zien:
In Vlaanderen zijn er 328.170 kiesgerechtigden van allochtone
afkomst. Dit is 7,2% van het aantal kiesgerechtigden, die mede
13,3% inwoners van vreemde afkomst moeten vertegenwoordigen op het
politieke niveau. In Brussel, als deel van BHV, zijn er 295.007
allochtonen van +18 jaar die stemgerechtigd zijn, dat is 52,4%
van het aantal kiesgerechtigden voor 67,9% Brusselaars van
vreemde afkomst in de bevolking. Dit % ligt zo hoog omdat er veel
28,1% vreemdelingen zijn in Brussel die niet kunnen stemmen, de
noemer wordt daardoor kleiner en het % van vreemde afkomst dat op de
politiek kan wegen veel hoger. Alleen laten de Vlaamse partijen,
behoudens de Sp.a, en NVA (jawel) met elk 3 kandidaten, Groen! met
2 en de PVDA met 13 zich dat niet echt aangaan en de CD&V denkt
met 1 allochtone kandidaten het te redden, alsof Brussel een Vlaamse
stad is waarbij de inwoners van vreemde afkomst volledig aan de Franstaligen partijen moeten overgelaten worden.
Voor aantal kiesgerechtigde allochtonen in alle gemeenten,
arrondissementen, provincies en gewesten in België voor de federale
verkiezingen zie tabellen in
Portaal Vreemde afkomst
en kiesgerechtigden per gemeente in België
74 allochtone kandidaten op 1.104 kandidaten op de kieslijsten van de 8
partijen
De vaststelling is duidelijk: 74 allochtone kandidaten op
1.272 of 5,8% van de kandidaten, terwijl hun aanwezigheid in de bevolking,
Brussel inbegrepen, 21,6% bedraagt (13,3% in het Vlaams gewest,
67,9% in
Brussel). De discriminatie van allochtonen in het maatschappelijke leven is
nergens zo groot als in de politiek, de hoogmis van de democratie,
waar zij maar 27% van de kandidaten vertegenwoordigen in
vergelijking met hun aanwezigheid in de bevolking.
Voor de senaat ziet het er evenmin goed uit: 19 kandidaten van
allochtone afkomst op een totaal van 351 kandidaten of 5,4%,
een vertegenwoordigingsgraad van 26% of 1 op 4.
Vergeleken met hun aanwezigheid in de bevolking komen de allochtonen dus
201 kandidaten te kort op de kieslijsten in voor de Kamer
en 57 voor de Senaat. Hoeveel decennia zal het duren om hier een
evenwicht te krijgen? Zo lang als voor de vrouwen?
Allochtone verkozenen in 2003 en 2007
In
2003 heeft de federale verkiezing geleid tot 2 allochtone verkozen
effectieven in de kamer en 2 in de senaat voor de Vlaamse kieskringen,
in 2007 tot 3 verkozenen in de kamer en 1 in de senaat, zie
BuG 66. Dit komt neer op 4,0%
van de rechtstreeks verkozen effectieve mandaten. Nu zijn er 5,8% allochtone kandidaten maar of dit ook tot
5,8%
verkozen zal leiden is maar de vraag.
Verschillen in allochtone kandidaten per kieskring
De kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde omvat Brussel en ook daar
worden de Vlaamse lijsten afgemeten aan de allochtone aanwezigheid. In
onderstaande grafiek worden de kieskringen geordend naar allochtone
aanwezigheid in de bevolking met daarnaast het % allochtonen op de
kieslijsten. Voor de tabel met de aantallen allochtone kandidaten per
kieskring en partij voor Kamer en Senaat zie onderaan in bijlage.
Leuven en
West-Vlaanderen laten de grootste discrepantie zien maar ook in BHV is
het verschil groot tussen aandeel in de kieslijsten en aandeel in de
bevolking van allochtonen, Oost-Vlaanderen, Limburg en ook Antwerpen komen dichter bij een representatieve
vertegenwoordiging.
Wanneer de twee
gegevens, % allochtonen op de kieslijst en % allochtonen in de
bevolking in verhouding tot elkaar gesteld worden dan krijgen we de 'representativiteits-
of vertegenwoordigingsgraad",
de mate waarin het % allochtonen op de kieslijsten equivalent is aan hun
% in de bevolking. Een grafische voorstelling hiervan ziet er dan als
volgt uit:
In Oost-Vlaanderen zijn allochtonen voor
51% gerepresenteerd op de kieslijsten, dat komt vooral omdat Groen!
4 en LDD en Open VLD 2 allochtonen op hun kieslijsten hebben staan. Limburg
met 1/2 van het aantal allochtonen en
Antwerpen met 1/3 scoren alles bijeen nog boven het
gemiddelde. West-Vlaanderen, ook al zijn er het minste
allochtonen, heeft maar 18% allochtone vertegenwoordiging op de
kieslijsten. De grootste
kieskring met een zwakke vertegenwoordiging van allochtonen op Vlaamse
kieslijsten is Brussel-Halle-Vilvoorde. met slechts 1 op 5 allochtonen, een oud zeer voor 'Vlaamse' kieslijsten
in Brussel. Vooral BHV brengt het gemiddelde voor de Vlaamse kieskringen
terug op het erg lage 27%, nog geen 1/3 vertegenwoordiging
van allochtonen op de kieslijsten in vergelijking met hun aanwezigheid
in de bevolking.
5,8% allochtone kandidaten maar grote verschillen per partij
De PVDA schiet er bovenuit maar van de grote
partijen weerspiegelt de SP.a het best de samenstelling van de
bevolking. Zoals in 2007 willen zij zich verzekeren van een maximale
(allochtone) stem in de steden en dat heeft hen in 2007 geen windeieren
gelegd. Groen! is een goede 2de grote terwijl CD&V de kop aanvoert van
de achterblijvers. Maar om alles in z'n juiste verhouding te zien is het
best de vertegenwoordigingsgraad te berekenen, dwz het % allochtone
kandidaten in verhouding tot hun % in de bevolking.
% equivalente vertegenwoordig allochtonen per politieke partij
De interessantste toets en waarvoor allicht het meeste interesse bestaat
is de mate waarin de diverse Vlaamse partijen allochtonen op hun
kieslijsten plaatsen. De PVDA is met 74% vertegenwoordigingsgraad buiten categorie, en vooral de SP.a
met 47% en Groen! met 36% gaan in de richting van equivalente allochtone
vertegenwoordiging en houden het gemiddelde van 27% nog enigszins recht.
CD&V, NVA, Open VLD met 15% en LDD met 12% staan aan de
onderste regionen van een allochtone vertegenwoordiging op hun
kieslijsten. Vlaams Belang heeft 6% vertegenwoordiging, extreem rechts
is ook in de migratie aanwezig en zou ook bij hen een groeiende factor
kunnen worden. Noch de 'etnische
stem' noch de 'groepsvertegenwoordiging' wegen in deze ventilatie door
maar een representatiever palet van kandidaten in vergelijking met hun
aanwezigheid in de bevolking is toch een essentieel onderdeel van de
democratie. Wie niet op de kandidatenlijsten staat kan ook niet verkozen
worden, en dat is politieke discriminatie.
Moest de PVDA lijst niet meetellen dan zou
de vertegenwoordiging van allochtonen op de kieslijsten minder dan
een kwart
bedragen van hun aanwezigheid in de bevolking.
In de Senaat van hetzelfde laken een broek
Voor de Senaat is er een opvallende verschuiving: hier is het de SP.a
die voluit inzet op de allochtonen en zij presenteren een lijst die,
zelfs met inbegrip van BHV en de allochtone aanwezigheid in Brussel, het
allochtone aandeel in de bevolking respecteert; Ook Groen! verdubbelt
in de Senaatslijsten het aandeel allochtonen in vergelijking met de Kamer. Het gemiddelde
zakt hier al naar 26% of 1/4 en de NV, LDD, Open VLD, VB en ook CD&V
blinken uit door 0 kandidaten van allochtone afkomst op hun
kandidatenlijsten met opvolgers inbegrepen, die toch uit 39 plaatsen bestaat.
Een vraag is dan ook hoelang het ACW het zal nemen dat een belangrijk
deel van haar achterban, de allochtone arbeiders, bediende en werklozen
politiek niet van de partij zijn in een partij waarmee zij toch 'geprivilegieerde'
relaties hebben.
De allochtone vertegenwoordiging in Antwerpen en Limburg per partij
In de kieskring Antwerpen is er 35% vertegenwoordiging van allochtonen
in vergelijking met hun aanwezigheid in de bevolking. Met 29% is de CD&V
hier iets sterker aanwezig met evenwel een (over)vertegenwoordiging van
allochtone kandidaten van 103% voor de SP.a. Blijkbaar zijn er toch
'rijpe' allochtonen, in tegenstelling tot de stad Antwerpen waar
allochtonen door Patrick Janssens bewust uit het schepencollege werden
gebannen, wegen onrijp, zo wist hij tot consternatie aan de Burgemeester
van Rotterdam Aboutaleb recent te melden. Groen! met 44% en NVA met
29%
komen sterk(er) uit de verf.
In Limburg trek de grote vertegenwoordiging
van allochtonen bij de PVDA op hun lijsten het gemiddelde fors omhoog.
Enkel Groen! en Sp.a komen evenwel boven de helft
allochtonenvertegenwoordiging uit. CD&V trekt hier weer de lijst van de
achterblijvers. Hoe lang zal het ACW hier nog 'lijdzaam' toezien?
Tot slot nog een beeld dat de ernst van de
toestand, maar niet het hopeloze illustreert: deze grafiek spiegelt de
allochtone vertegenwoordiging van de Vlaamse partijen in Brussel, een
allochtone aanwezigheid die zich meer en meer naar de Vlaamse
gemeenschap oriënteert, en langs interene migratie in Vlaanderen zal
komen wonen. De spiegel is evenwel wit en bewasemd. Zelfs NVA is nog het
sterkst aanwezig maar Sp.a en Groen! lossen de rol en CD&V voert opnieuw
de staart aan. Of Chabert hier gelukkig mee is, is maar de vraag. En
geeft de PVDA het perspectief voor de toekomst aan?
Voor aanvullingen, opmerkingen of voorstellen:
info@npdata.be
Jan Hertogen, socioloog
Bijlagen: Kandidaten per kieskring en partij
|
Aantal kandidaten van Vreemde Afkomst en %op kandidaten en
bevolking Fed. Verk. |
|
|
Antw. |
BHV |
Leuven |
Limb. |
O-Vl. |
W-Vl. |
Totaal |
% Kamer |
% bev |
|
CD&V |
2 |
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
5 |
3,1% |
15% |
|
Groen |
3 |
2 |
0 |
3 |
4 |
0 |
12 |
7,5% |
36% |
|
LDD |
0 |
1 |
0 |
1 |
2 |
0 |
4 |
2,5% |
12% |
|
NVA |
2 |
3 |
0 |
0 |
0 |
0 |
5 |
3,1% |
15% |
|
Open VLD |
1 |
1 |
0 |
1 |
2 |
0 |
5 |
3,1% |
15% |
|
PVDA |
4 |
13 |
1 |
5 |
1 |
1 |
25 |
15,7% |
74% |
|
SP.a |
7 |
3 |
1 |
2 |
2 |
1 |
16 |
10,1% |
47% |
|
VB |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
0 |
2 |
1,3% |
6% |
|
Totaal |
19 |
25 |
2 |
14 |
12 |
2 |
74 |
5,8% |
27% |
|
Kandidaten per kieskring |
37 |
34 |
13 |
19 |
31 |
25 |
159 |
|
|
|
Totaal Kandidaten |
296 |
272 |
104 |
152 |
248 |
200 |
1272 |
|
|
|
% VA kandidaten |
6,4% |
9,2% |
1,9% |
9,2% |
4,8% |
1,0% |
5,8% |
|
|
|
% VA bevolking |
18,4% |
40,9% |
11,4% |
18,7% |
9,4% |
5,5% |
21,2% |
|
|
|
% vertegenwoordigd bev. |
35% |
22% |
17% |
49% |
51% |
18% |
27% |
|
|
|
Aantal + % kandidaten allochtone afkomst en bev. |
|
|
Aantal |
% All. |
% bev |
% repr |
|
CD&V |
0 |
0,0% |
0,0% |
0% |
|
Groen |
5 |
12,8% |
12,8% |
60% |
|
LDD |
1 |
2,6% |
2,6% |
12% |
|
NVA |
0 |
0,0% |
0,0% |
0% |
|
Open VLD |
0 |
0,0% |
0,0% |
0% |
|
PVDA |
3 |
7,7% |
7,7% |
36% |
|
SP.a |
8 |
20,5% |
20,5% |
97% |
|
VB |
0 |
0,0% |
0,0% |
0% |
|
Cap |
2 |
5,1% |
5,1% |
24% |
|
Totaal Vreemde Afkomst |
19 |
5,4% |
5,4% |
26% |
|
Kandidaten per lijst |
39 |
|
|
|
|
Totaal kandidaten |
351 |
|
|
|
Voor correcties en
aanvullingen: info@npdata.be |