Het is pover gesteld met het imago van het beroep verpleegkundige, zegt de minister. De sector zit in een vicieuze cirkel met de hoge werkdruk, de hoge uitstroom en geringe instroom als elkaar versterkende factoren. Minister van Sociale Zaken Laurette Onkelinx (PS) werkt aan een plan om het beroep opnieuw aantrekkelijk te maken. Ze overlegt met de sector, via de Nationale Raad voor Verpleegkunde (NRV).

Het prille plan doet een beetje denken aan het grote Kankerplan dat ze lanceerde in maart.

Ze bundelde toen uiteenlopende beslissingen en voornemens tot een flink pakket 'voor de kankerpatiënten'. Ook in dit plan lopen eerder genomen beslissingen en nieuwe voornemens door elkaar. Maar het geheel laat zich wel presenteren als aantrekkelijk pakket 'voor de verpleegkundigen'. Die zich dat hopelijk herinneren als er nog eens naar de stembus getrokken wordt.

In haar voorstel schuift Onkelinx vier assen naar voren: werklast en stress verminderen, de kwalificaties, de verloning en de sociale erkenning en betrokkenheid in de beslissingsprocessen.

Het eerste punt voor werklast en stress, is de 'integrale toepassing van het sociaal akkoord 2005-2010'. Dat sociaal akkoord - met allerhande toeslagen en premies - is al volop in uitvoering. Nu goed, het kan nooit kwaad te benadrukken dat het akkoord ook helemaal zal worden uitgevoerd.

Ook het Project 600 is niet helemaal nieuw. Dat project biedt lagergeschoolden uit de zorgsector, zoals verzorgend personeel, de kans een opleiding verpleegkunde te volgen. Ze blijven deeltijds werken, studeren deeltijds en worden doorbetaald. De sociale zekerheid betaalt hun vervanger. 'Twee vliegen in een klap. Aan het einde van de rit heb je een verpleegkundige en een verzorgende', zegt Onkelinx. 'Want de vervanger kan je achteraf meteen aanwerven.' Probleem is dat de minister van Sociale Zaken elk jaar opnieuw moet beslissen of er geld vrijgemaakt wordt. Daardoor zijn de budgetten er vaak pas als het schooljaar al bezig is. Onkelinx wil de maatregel daarom structureel maken. Voor dit jaar waren er achthonderd aanvragen, maar er is maar een budget om 363 mensen aan de opleiding te laten beginnen.

Een andere manier om de werkdruk te verlagen, is ervoor zorgen dat verpleegkundigen zich met hun kerntaken kunnen bezighouden. Daartoe wil Onkelinx de sociale Maribel uitbreiden. Dat fonds wordt gebruikt om extra verpleegkundigen aan te werven, maar in de toekomst moet het mogelijk worden er ook administratieve en logistieke krachten mee aan te werven in verpleegafdelingen. Verpleegkundigen hoeven zich dan minder bezig te houden met papierwerk.

Op de as 'kwalificaties' staat het voornemen om orde te scheppen in de soorten verpleegkundigen. Nu valt iedereen onder dezelfde noemer: mensen die een opleiding verpleegkunde volgden in beroepssecundair, degenen die een driejarige bachelor achter de rug hebben en de personen met een masteropleiding. Daar moet verandering in komen. Onkelinx wil ook de discussie aangaan of de opleidingen in het secundair onderwijs nog voldoen aan de behoeften van de patiënten. Dat zal dan een discussie worden met de deelstaten, want onderwijs is gemeenschapsmaterie. Vlaanderen brengt die studies onder in zijn nieuw 'Hoger Beroepsonderwijs'.

Verpleegkundigen werken vaak in ploegenstelsels, met vroege en late diensten. De moeilijke uren, van 6 tot 7 uur 'sochtends en van 18 tot 22 uur 'savonds, wil Onkelinx extra betalen.

Op de as 'Sociale erkenning' staan twee grote punten. Vooreerst de promotiecampagne 'De schaduw verlaten', die in de lente van 2009 het beroep en de opleidingen tot verpleegkundige een imagoboost moet geven. Tweede punt is de betrokkenheid bij beslissingen. Verpleegkundigen moeten hun zeg krijgen in het ziekenhuisbeleid, maar bijvoorbeeld ook in het federale Kenniscentrum voor Gezondheidszorg.

Met een budget van 200 miljoen euro moet het hele meerjarenplan te financieren zijn, meent Onkelinx. Probleem is dat de federale overheid krap bij kas zit. De minister zal dus zelf pijnlijke keuzes moeten maken.